CHUYỆN HỒN MA THÀY LUYỆN NGẢI. CHƯƠNG 3.

CHUYỆN HỒN MA THÀY LUYỆN NGẢI. CHƯƠNG 3.

CHƯƠNG 3 . DUYÊN NỢ ĐỜI TÔI VỚI SƠN LA – TÂY BẮC.

Thần thức tôi chợt bừng tỉnh. Tôi thấy một đức Cha của Nhà Thờ lớn Hà Nội đang đọc kinh cầu nguyện cho tôi. Nhà Tang lễ Phùng Hưng bữa nay vẫn đông như mọi ngày. Tôi đã nhiều lần đến đây để chia tay những người thân , anh em , bạn bè. Tiếng Đức Cha sang sảng vang vọng khắp gian phòng nơi người ta đang tẩm liệm xác của tôi :

“ Chúng con lạy ơn Đức Chúa Thánh Thần thiêng liêng sáng láng vô cùng, chúng con xin Đức Chúa Thánh Thần xuống đầy lòng chúng con, là kẻ tin cậy Đức Chúa Trời, và đốt lửa kính mến Đức Chúa Trời trong lòng chúng con, chúng con xin Đức Chúa Trời cho Đức Chúa Thánh Thần xuống.

Sửa lại mọi sự trong ngoài chúng con.

Chúng con cầu cùng Đức Chúa Trời, xưa đã cho Đức Chúa Thánh Thần xuống soi lòng dạy dỗ các Thánh Tông Đồ, thì rày chúng con cũng xin Đức Chúa Trời cho Đức Chúa Thánh Thần lại xuống an ủi dạy dỗ chúng con làm những việc lành, vì công nghiệp vô cùng Đức Chúa Giêsu Kitô là Chúa chúng con. Amen…

…Anh chị em thân mến: “Tất cả chúng ta đã chịu phép Rửa trong Ðức Giêsu Kitô, tức là đã chịu phép Rửa trong sự chết của Người. Và chúng ta đã cùng chịu mai táng với Người, bởi được thanh tẩy trong sự chết của Người, để như Ðức Kitô nhờ vinh hiển Chúa Cha mà sống lại từ cõi chết thế nào, thì cả chúng ta cũng phải sống đời sống mới như thế. Vì nếu chúng ta được liên kết với Người trong cùng một cái chết, giống như cái chết của Người, thì chúng ta cũng được hợp nhất với Người trong sự sống lại giống như vậy. Nên biết điều này: con người cũ của chúng ta đã chịu đóng đinh khổ giá, để xác thịt tội lỗi bị hủy đi, hầu cho chúng ta không còn làm nô lệ tội lỗi nữa, vì con người đã chết, tức là được giả thoát khỏi tội lỗi. Mà nếu chúng ta đã chết với Ðức Kitô, chúng ta tin rằng chúng ta sẽ cùng sống với Người, vì biết rằng Ðức Kitô một khi từ cõi chết sống lại, Người không chết nữa, sự chết không còn làm chủ Người được nữa”.

Đó Là Lời Chúa – Tạ Ơn Chúa….

…Khi ấy Mát ta thưa với Chúa Giê Su rằng:" Thưa Thây nếu đã có thầy ở đây thì em con không chết! Nhưng ngay lúc nầy con vẫn biết là bất cứ điều gì Thầy xin với Chúa Cha thì Ngài sẽ ban cho Thầy" Chúa Giê su bảo bà ấy " Em con sẽ sống lại " Mat ta thưa:" Con biết nó sẽ sống lại trong thời sống lại ngày sau hết " Chúa Giêsu nói với Mát ta " Ta là sự sống lại và là sự sống, ai tin vào Ta thì dầu chết cũng sẽ sống, và mọi kẻ sống mà tin vào ta thì không phải chết bao giờ. Con có tin như thế không? Mát ta thưa, Vâng thưa Thầy, con tin Thầy là Đức ki tô, con Thiên Chúa, Đấng phải đến trong thế gian.

Đó là lời Chúa -Lạy Đức Ki tô ngợi khen Chúa….

…Này tang tóc gieo ưu sầu ảm đạm - Con nhìn Ngài mà lòng những xôn xao, ôi Giêsu nguồn hy vọng dạt dào, Chúa chính là phục sinh, là sự sống.

Xưa Ngài củng trải qua cơn dao động, từng băn khoăn đau đớn bởi tử thần, rồi gục đầu trước thánh phụ từ nhân -Mà kính cẩn trao dâng nguồn sinh khí.

Tật nguyền của chúng con Ngài chia sẻ- Ôi tấm lòng mục tử lớn lao thay, muốn chúng con cùng đau khổ với Ngài -Cùng an nghỉ ngay trong lòng thánh phụ.

Trên thập giá đôi tay Ngài rộng mở, như đón chờ để ấp ủ vào tim, hết những ai vì bệnh hoạn ưu phiền, còn khoắc khoải chưa yên mà nhắm mắt.

Ngài phá vở cửa âm ty-ngục thất đầy chiến công lên mở nước trời, nỗi sầu này xin cho đỗi niềm vui - và chết đoạn được trường sinh vĩnh cửu.

Mong toàn thể người thân yêu, bạn hữu, đã ly trần nay nghĩ giấc bình an, được Ngài cho hưởng phước thiên đàng, hầu ca tụng tán dương Ngài muôn thuở.

Sáng Danh Chúa Cha và Chúa con, cùng sáng danh Thánh Thần Thiên Chúa, tự muôn đời như chính hiện nay và luôn mãi thiên thu vạn đại Amen. “

Thần thức tôi bay một vòng xung quanh nhà tang lễ. Ở kia , vợ con và các em tôi mang trên mình những tấm áo , khăn xô trắng , đứng thành một hàng phía bên phải chiếc áo quan mà cái xác tôi đang nằm trong đó.

Ở một góc nhà tang lễ , những huynh đệ trong Đạo tràng Diệu Pháp Liên Hoa vô vi của tôi đang chuẩn bị vào đọc kinh cầu siêu cho tôi. Lẽ ra họ có kế hoạch làm việc này khi khâm liệm cho tôi , nhưng vì gia đình xếp trùng lịch với bên Nhà thờ nên họ chỉ còn có khoảng 15 phút làm nghi lễ cầu siêu cho tôi theo bên Mật Tông. Khi Đức Cha vừa rời đi , những huynh đệ trong Đạo tràng Diệu Pháp Liên Hoa vô vi

Xếp thành một hàng bên linh cữu của tôi và bắt đầu đọc chú Mật Tông.

Dầu tiên họ đọc lời nguyên của Phật Bà Quán Thế Âm Bồ tát và cũng là lời nguyện của Đạo tràng Diệu Pháp Liên Hoa vô vi “

“ LỜI NGUYỆN

Con không xin vào Niết Bàn - Mà nguyện hướng về địa ngục - Cầu cho lửa ngục hóa sen vàng.

Con không xin vào cõi Phật - Mà nguyện hướng về đao san - Cầu cho gươm giáo hóa đạo tràng.

Con không xin vào Tịnh quốc - Mà nguyện làm chiếc đò ngang - Ngày đêm chở hết nỗi trái oan.

Tâm như đại hải - Tâm như kiều thuyền - Con nguyền ở lại - Cõi Ta Bà lửa ngút máu oan khiên - Trải tình thương lót khắp nẻo ưu phiền. - Địa ngục xuống lên - Luân hồi qua lại - Quán kỳ âm thanh con nguyền tự tại

Xem tiếng kêu mà phiền não độ qua - Bao giờ địa ngục còn ma - Muỗi mòng còn khổ - Ta Bà còn Quán Âm! “.

Sau đó là nghi quỹ trước khi trì chú và những bài chú : Lục Tự Đại Minh, Tỳ Lô Giá Na , Chú Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Như Lai , Tâm chú Thủ Lăng Nghiêm và cuối cùng là chú Thiên chuyên Gia trì .

Cuối đàn lễ , họ hồi hướng :

“ Nguyện đem công đức này hướng về mười phương Pháp giới Chúng sinh , thân tâm thường an lạc, bệnh tật , tai nạn đều tiêu trừ , mọi sở cầu đều được như ý , tất cả mọi nghiệp chướng , phiền não chướng , sở tri chướng đều tiêu trừ , thành tựu vô lượng giải thóat môn Tam Muội . Ngộ nhập Phật Tri Kiến và tốc chứng quả vị Vô Thượng Chánh Đảng Chánh Giác .

 Nguyện hồi hướng về các chư vị Thiên Long Thần , bát Bộ  Hộ Pháp phước huệ Thăng Long hào quang viên đắc , thân tâm thường an lạc thành tựu Đại nguyện hộ trì Pháp Chánh chứng đắc Vô Thượng Bồ Đề .

 Nguyện cho Cửu Huyền Thất Tổ 7 đời nghiệp chướng , phiền não chướng , sở tri chướng tiêu trừ , tốc báo vãn sanh về Tịnh Độ mười phương chư Phật .

 Nguyện hồi hướng về Cha , mẹ , anh , chị , em , chồng ( vợ ) , bà con hai họ tâm thân thường an lạc , thành tựụ được sự nghiệp Thế gian , các nạn , ách bệnh tật tiêu trừ , phát Bồ Đề tâm hướng về quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng Cháng Giác .

Hồi hướng Đạo hữu Liên hoa Thiên Huệ  mọi nghiệp chướng , phiền não chướng , sở tri chướng tiêu trừ , tốc báo vãn sanh về Tịnh Độ mười phương chư Phật .”

Sau cùng , mọi người đi xung quanh linh cữu tôi 3 vòng và tiếng chú Lục tự Đại Minh vang vọng , trầm hùng.

OM MANI PADME HUM……………………………… OM MANI PADME HUM……………….. OM MANI PADME HUM………………

Các huynh đệ trong Đạo tràng Diệu Pháp Liên Hoa vô vi lần lượt ra ngoài. Tôi nghe rõ tiếng thằng Bắc nói với các anh em : Anh Thiên Huệ kì này có tới 2 Passports của Nhà Thờ và của Đạo Phật rồi. Yên chí lớn.

Phía ngoài sân , lũ bạn cùng đi lính với tôi đang tụ tập ở một góc. Kìa là thằng Huy sứt , thằng Dũng , thằng Tuấn , thằng Ly xôi , thằng Tuân…những đứa bạn đã cùng tôi chinh chiến suốt dọc đường 6 từ Suối Rút , Cò Nòi , Hát Lót , Nà Sản lên tới Cửa khẩu Tây Trang rồi sang đến Phông Sa Lỳ , Huổi Phăn , Sầm nưa ,udonsay.....

Những chàng trai Hà Nội trẻ măng ngày ấy , giờ này đã thành những lão già tóc bạc da mồi. Lính Trung đoàn 184 chúng tôi ngày ấy , đã hơn 40 năm vẫn còn luôn sát cánh bên nhau . Năm nào cũng có một lần kỷ niệm ngày nhập ngũ.

Ngày ấy 500 tân binh của Quận Hoàn Kiếm và 500 tân binh của Huyện Đông Anh cùng nhập ngũ một ngày và về cùng trung đoàn 184 – Binh đoàn tình nguyện 678. Vì là lính của núi rừng Tây Bắc nên họ gọi nhau là lính Apache là tên gọi chung của một số nhóm thổ dân da đỏ Mỹ và Thủ lĩnh Tokai- lhto đang chiếu trong bộ phim "Những đứa con của gấu mẹ vĩ đại " rất được người Hà Nội bấy giờ hâm mộ. 

Khi đó tôi vừa được trúng tuyển vào Đại học Xây dựng . Hai tờ giấy gọi Đại học và giấy nhập ngũ cùng tới nhà trong 1 ngày. Bố mẹ tôi đều là nhà giáo nên rất chăm chút cho 4 anh em tôi ăn học đến nơi đến chốn. Sau này, cả 3 đứa em tôi cũng trúng tuyển vào Đại học.

Thần thức tôi chợt thấy mình ngồi trên chiếc xe Zil 130 đang gầm gừ nuốt những cung đường của Tây Bắc. Xung quanh tôi trên xe là những cậu học sinh vừa tốt nghiệp lớp 10 , mặt còn búng ra sữa. Đằng sau , đằng trước xe tôi là cả một đoàn dài những chiếc xe Zil 130 cũ kĩ , bám đầy bùn đất đang lao đi trên những cung đường nhỏ và đầy ổ gà của đường 6 cũ. Nhiều chỗ bị sạt lở chỉ vừa đủ cho 4 bánh xe bò rón rén đi qua. Dưới phía Tà luy âm , những vực sâu hun hút với tiếng nước suối chảy vang vọng.

Buổi sáng hôm nay , 500 học sinh vừa tốt nghiệp lớp 10 có lệnh gọi nhập ngũ , đã tập trung tại sân trường Đại học Ngoại ngữ - Hà Nội ( Lúc đó đang ở Thanh Xuân ). Cha mẹ tôi , những đứa em, những đứa bạn từ thủa nhỏ như cái Loan , cái Mai, cái Thu , cái Oanh , cái Nga, cái Lộc…bọn thằng Đông , thằng Huy kì này chưa nhập ngũ cũng ra tiễn chúng tôi. Trời Hà Nội trong xanh và mát dịu . Tôi nhìn thấy lũ con gái đứa nào mắt cũng đỏ hoe , tay cầm những chiếc khăn mùi xoa chấm vội nước mắt. Tiếng loa kêu vang đọc tên từng người chúng tôi và được mấy vị chỉ huy xếp vào thành từng trung đội. Chúng tôi lần lượt nhận những quân trang bao gồm ba lô , quần áo , dày dép , áo mưa …..và lần lượt được đưa lên những chiếc xe Zil 130 . Thằng Đông toét trèo vội lên xe đưa cho tôi một gói xôi xéo mà nó mới mua ở ngõ đầu phố Ấu Triệu. Ở ngõ này có bà bán xôi sáng đã mấy chục năm và luôn đắt hàng. Bà chỉ bán tới khoảng 8 giờ 30 là nghỉ . Vậy mà bán hết sạch cả một gánh xôi to tướng. Xôi của bà có xôi xéo , xôi lạc , xôi lúa , xôi đậu đen…Hai tay bà thoăn thoắt xúc xôi vào một chiến lá sen , thái từng lát đậu xanh đã làm thành từng quả bưởi vàng óng , dưới mỡ hành lên trên. Mùa Đông , cầm gói xôi trên tay , hương của sen , hương của gạo nếp , của đậu xanh , của mỡ hành bốc lên thơm phức , một cảm giác thanh tao của phố cổ không thể trộn lẫn mà tôi không bao giờ quên được .

Đoàn xe bắt đầu xuất phát. Bố mẹ tôi gan lỳ lắm mà giờ này mới ứa nước mắt vẫy chào chúng tôi. Mấy đứa bạn phóng vội lên những chiếc xe đạp đuổi theo đưa tiễn chúng tôi một đoạn. Đoàn xe nhằm hướng Hà Đông thẳng tiến. Ở trên xe, chúng tôi ngồi sát bên nhau trên 2 hàng ghế gỗ kê hai bên thùng xe và nhìn Hà Nội đang rộn ràng vào ngày lao động mới.

Những đỉnh núi cao xanh thẳm lần lượt hiện ra , những mái nhà sàn cũ kĩ hai bên đường với những tiếng mõ trâu lóc cóc dười sàn nhà , những cô gái người dân tộc Thái mặc váy đen và áo trắng bó sát ngực, ở giữa áo có một hàng bướm đuổi nhau bằng thiếc uyển chuyển đi trên đường . Sau lưng họ thường có đeo một cái giỏ đan bằng tre và một con dao quắm treo trên thắt lưng. Phía bên trái tôi là một dòng suối rất lớn chảy xuôi theo đường. Tiếng nước chảy ồ ồ nghe âm vang cả rừng núi. Thỉnh thoảng có một chiếc cầu treo nhỏ xíu bắc đung đưa qua suối và những cái cọn nước đang quay đưa nước lên những mảnh ruộng xanh rờn.

Đêm hôm đó , đơn vị tôi phải ngủ nhờ trên những nhà sàn tại một bản ở Suối Rút. Xe phải đậu ở ngoài đường 6 , chúng tôi đeo ba lô đi qua một cái cầu treo nhỏ xíu làm bằng những thân cây bương đập dập để vào bản. Đó đây tiếng trâu về chuồng , tiếng mõ lốc cốc vang trong chiều tà. Những mái nhà sàn với những làn khói bếp lan trong không gian . Nơi nào cũng có mùi phân và nước đái trâu khai mù.

Tôi đã đọc ở đâu đó viết về nhà sàn người Thái Tây Bắc như sau : “ Nhà sàn của người Thái bao giờ cũng làm số gian lẻ, hai đầu hồi - "tụp cống" khum khum như mai rùa, gắn với truyền thuyết về thuở khai thiên lập địa, thần rùa "Pua tấu” dạy cho người Thái biết cách làm nhà theo hình rùa đứng.

Người Thái có câu: "Khửn song phái/ cái song đay" - tức là mở hai cửa/ đi hai thang. Nhà người Thái cổ bao giờ cũng có hai cầu thang: "Tang chan" và "Tang quản". "Tang chan" ở cuối nhà, bên trái dành cho phụ nữ lên xuống. "Chan" là phần sàn nhà được nối dài ra ngoài trời. Đây là nơi các mẹ, các chị, các em... thường ngồi chơi lúc nhàn rỗi, thêu thùa, cầu thang này bao giờ cũng mang số lẻ, thường là 9 bậc, ứng với 9 vía.Cầu thang dành riêng cho nam giới - "tang quản" ở đầu nhà, thường có 7 bậc ứng với 7 vía.Nhà sàn của người Thái cổ có hai bếp lửa - "Chík pháy". Bếp lửa phía "tang quản" dành cho người già, bếp chính ở phía "tang chan" dành cho nữ giới và những công việc nội trợ. Giữa núi rừng trùng điệp, bếp lửa hồng trên nhà sàn như trái tim hồng, sưởi ấm và nuôi dưỡng cả về vật chất và tinh thần cho mỗi con người.

Từ bếp dành cho người già đến hết cầu thang dành cho nam giới gọi là "quản". Đây là nơi dành riêng cho đàn ông, phụ nữ không được đến khu vực này, trừ một số trường hợp đặc biệt. Nơi đây có gian thờ tổ tiên - "hỏng hóng" và cột thiêng - "sau hẹ". Trên cột thiêng treo hình thần rùa bằng gỗ, ba bông lúa - "sam huống khẩu" và ba nhánh rau thì là - "sam hóm chík"... Ngoài ý nghĩa có tính biểu tượng của tô tem giáo thì còn mang bóng dáng của thuyết thiên - địa - nhân.

Ngôi nhà sàn của người Thái vừa trang nhã, vừa chắc chắn: "hướn đi tẳng cang tèn/ hướn én tẳng cang vên/ lốm luông pặt bấu chại/ lốm hại pặt bấu pay" - nghĩa là: Nhà tốt dựng nơi cao ráo/ nhà đẹp dựng giữa mường/ gió to thổi không xiêu/ bão lớn không lay động.

Nhà sàn được trang trí nhiều hoa văn hoạ tiết tinh xảo trên bậu cửa sổ, trên các tấm ván hình răng cưa làm chấn song của sổ, trên "khau cút" của nhà người Thái đen. "Khau cút" vẽ vân sen/ đầu kèo vẽ vân én/ mái nhà xén bằng dui - "khau cút tẻm lai bua/ sinh dua tẻm lai én/ nhả ca bén tin con", đã trở thành tiêu chí về vẻ đẹp của ngôi nhà sàn người Thái đen Tây Bắc.

"Khau cút"là hai tấm ván đóng chéo nhau hình chữ X trên đòn nóc - "tiêu bôn", trước hết để chắn gió - "pảy lốm" cho mái tranh hai đầu hồi nhà. Những gia đình quý tộc xưa còn làm thêm bông sen cách điệu ở giao điểm hai tấm ván và tám hình trăng khuyết hướng vào nhau so le trên "khau cút". Giải thích về biểu tượng "khau cút" có nhiều ý kiến khác nhau như: Đó là cặp sừng trâu cách điệu, biểu tượng của một nền văn minh lúa nước, hoặc đó là những búp cây guột - "cút lo ngong" có nhiều ở Tây Bắc, hay gắn với cuộc thiên di tìm miền đất hứa của người Thái, anh em luôn nhớ về nhau… Dù có cách giải thích thế nào, thì khi bắt gặp hình "khau cút" trên nóc nhà sàn, là mỗi người Thái đen Tây Bắc lại thêm ấm lòng, nhớ về anh em, bản Mường yêu dấu.

Trên bậu cửa sổ thường chạm hình đôi thuồng luồng - "tô ngựa", linh vật làm chủ sông, suối, biểu tượng của sức mạnh và gia đình hạnh phúc. Trên các chấn song cửa sổ chạm các hoa văn, hoạ tiết mô phỏng thiên nhiên theo hình đối xứng hoặc lặp lại. Đó là những hình thoi như quả trám, hoa ban - "bók ban", búp cây guột - "cút lo ngong"… Nhà sàn người Thái trắng - "Táy khao" thường có lan can xung quanh hoặc trước nhà rất đẹp. Thiên nhiên được phản ánh một cách sống động, thể hiện tinh tế quan điểm về vũ trụ, âm dương ngũ hành và ý nghĩa nhân sinh cao đẹp.”.

Chúng tôi ngồi quây xung quanh bếp lửa kê ở giữa nhà. Một ông già mắc áo chàm đen ngồi trên một chiếc ghế tròn đan bằng mây đang hút thuốc lào bằng một cái điếu trông khá lạ mắt . Người Thái hút thuốc lào bằng điếu ống tre, nứa và châm bằng mảnh đóm tre ngâm, khô nỏ. Người Thái Trắng trước khi hút còn có lệ mời người xung quanh như trước khi ăn.Điếu của họ là điếu ục, một loại điếu làm bằng một dóng của cây nứa ngộ (còn gọi là nứa đại, là loại nứa rất to). Mỗi khi hút, người hút phải vục trọn cái miệng vào ống điếu mới vừa. Và đã hút là phải hút hai hơi. Họ hút thuốc, nhả khói vô cùng điệu nghệ. Chỉ nghe phụp một cái là xái thuốc bay từ nõ điếu chui qua khe hở của ván sàn rơi xuống đất . Cứ sau mỗi điếu thuốc lào, gương mặt người hút lại dãn ra còn mắt thì lơ mơ, tỏ ra vô cùng sảng khoái.

Tối đó , lần đầu tiên chúng tôi được ăn xôi nếp nương ( Họ gọi là Khẩu tan và Khẩu ma tứn ) đồ lẫn với củ sắn non bào thành sợi . Khẩu ma tứn là biệt danh của loại nếp ngon đặc bịệt mà người Thái Mường Chiến (huyện Mường La, Sơn La) còn giữ được. Tiếng Thái, Khẩu ma tứn nghĩa là “cơm chó đứng dậy”. Loại nếp Tan này đồ xôi, khi mở vung chõ thì ở xa vài chục mét chó cũng đánh hơi thấy mùi thơm và đứng lên đi kiếm ăn .Nếp Tan là giống bản địa, hạt nhỏ hơi tròn đầu. Khi chín hẳn vỏ trấu vàng pha tím vằn lên phía đầu hạt thóc. Nếp Tan hạt tròn. Theo quan sát của tôi thì bông cũng cho gần trăm hạt thóc, không thể coi là sản lượng thấp và giống thoái hóa được, dù có thể năng suất không cao bằng các giống nếp khác. Nếp Tan ngày nay vẫn được bà con dân tộc Thái một số vùng giữ gìn. Mỗi nhà cấy vài sào để ăn. Xôi nếp Tan dẻo thơm, cho vào ếp khẩu đan bằng mây để cả ngày xôi vẫn dẻo như mới đồ xong.  Hương thơm của nếp có phần trội hơn, xôi cũng dẻo hơn nếp hoa vàng ở miền xuôi.

Hương vị của loại xôi sắn này vô cùng đặc biệt . Xôi sắn là là món ăn quen thuộc của người Thái vùng Tây Bắc. Mặc dù chỉ là món bình dân thường ngày những người Thái luôn tự hào về món ăn này.Tuy đơn giản không cầu kỳ, kiểu cách nhưng để có bát xôi sắn thơm ngọt vẫn cần nhiều yếu tố kết hợp. Ví như, sắn phải là sắn tươi mới được đào từ nương về, thóc phải chọn loại thóc nếp ngon là Khẩu ma tứn . Củ sắn phải chọn những củ ngắn, tròn lẳn, không bị sâu bệnh. Đầu tiên, sắn được rửa sạch rồi bóc hết phần vỏ chỉ còn lại lõi sắn trắng ngần. Tiếp đó mang bào thành từng sợi nhỏ . Thóc nếp phải phơi thật khô, giã bằng cối đạp chân, sẩy sàng chọn lựa kỹ để lựa những hạt gạo căng nẩy, có như vậy món xôi mới thật dẻo, thật thơm.Xôi sắn của người Thái được đồ trong những chõ gỗ thủ công chứ không bao giờ dùng chõ kim loại. Thường thì các chõ này được làm bằng những khúc gỗ có đường kính nhỏ, gỗ mềm đem về cắt khúc, cưa rỗng giữa, tạo dáng đẹp như một đài hoa, thon nhỏ từ dưới lên trên, đáy chõ có hai thanh tre nhỏ để đặt tấm đan thưa đỡ gạo khi cho gạo vào chõ xôi. Phần chõ lại được đặt trên một cái ninh đồng, thay cho nồi. Sở dĩ người dân tộc Thái đồ xôi bằng chõ gỗ chứ không dùng đồ kim loại một phần là do truyền thống, bên cạnh đó còn bởi ưu điểm gỗ hút hơi nước nên sẽ làm xôi dẻo, không bị khô.Bản thân xôi sắn đã có bị ngọt, đậm đà của gạo nếp, vị thơm bùi của sắn nên cũng không cầu kỳ thức ăn đi kèm, chỉ cần thêm chút Chẩm chéo là đủ .Chẩm Chéo là loại gia vị miền Tây Bắc đặc biệt là đất Sơn La, từ lâu lắm rồi gia vị này đã đi vào huyền thoại, không thể thiếu trong bữa ăn của người Thái đen.Hầu như không có bữa ăn nào quan trọng của người Thái lại thiếu được chẳm chéo, thứ này nó giống như một dạng muối vừng của người miền xuôi.

Người Thái ở Sơn La bảo rằng, chẳm chéo được làm chủ yếu từ quả Mắc Khén. Mắc, theo tiếng Thái, có nghĩa là quả. Nhưng còn Khén thì không hề có chữ gì đồng nghĩa hay cả trong ngôn ngữ bản địa. Bởi vậy mắc khén mãi mãi sẽ là một tên riêng, tự nhiên tồn tại như chính bản thân núi rừng hoang dã, bí hiểm mà cũng quá đỗi quen thuộc với con người.“Chẳm” theo tiếng Thái có nghĩa là món chấm, “chéo” là thứ được chế từ các loại gia vị được hòa quyện vào nhau nên được gọi là “chéo”, “Chẳm chéo” được chế biến từ muối, ớt tươi nướng, tỏi, mì chính… đặc biệt một loại gia vị không thể thiếu là mák khén. Tất cả được giã nhuyễn trộn đều vào nhau thành một loại nước chấm xền xệt. Bát chẳm chéo của người Thái bao giờ cũng có vị chung là hương thơm của các loại lá, vị cay cay của ớt và vị hăng nồng của mắc khén.

 Chính cái sự kết hợp này góp phần không nhỏ tạo nên một hương vị riêng cho món xôi sắn của người Thái. Sắn thơm bùi, gạo nếp dẻo, ngọt cùng với ớt cay nên ăn không hề bị ngấy và đầy như các loại xôi khác. Người Thái vùng Tây Bắc ăn xôi sắn quanh năm, thực tế đây là món ăn hàng ngày thậm chí là món ăn chủ lực trong bữa cơm của người Thái. Chúng tôi ăn xôi mà không dùng bát đũa. Lấy tay nắm một nắm xôi vo lại , đặc biệt loại xôi này không hề dính tay. Cứ thế chấm với Chẩm chéo làm một lèo no cành hông. Cụ chủ nhà lại mời chúng tôi những cốc rượu trắng nấu từ ngô. Ở đây hầu như mọi nhà đều tự nấu rượu ngô, rượu sắn để phục vụ gia đình  và bán kiếm thêm thu nhập.

Theo kinh nghiệm của những người nấu rượu lâu năm, đầu tiên phải kể đến nguồn nước, lấy từ khe núi, vách đá, từ trên đỉnh núi cao, nước trong như nước khoáng đóng chai. Rồi đến chọn giống ngô. Sau mỗi vụ ngô, người ta sẽ chọn ra những bắp ngô ngon nhất, hạt chắc, có màu vàng óng, được trồng từ 6-7 tháng trên những vách núi cao, phơi rồi chất lên gác bếp để nấu rượu dần.Cây men là loại cây họ cỏ, có bông như bông lau, sau khoảng ba tháng gieo hạt, bông sẽ chín, được thu hoạch, bảo quản kỹ lưỡng.Ngô luộc khoảng 12 tiếng, đến khi hạt ngô chớm bung thì để nguội, trộn đều với bột men. Cứ 10kg ngô trộn với 2-3 quả men, nếu cho quá nhiều hoặc quá ít thì rượu sẽ không ngon, thậm chí sẽ không thể thành rượu.Muốn rượu ngon, người nấu phải để lửa cháy liên tục, không được để lửa to kẻo rượu bị khê, cũng không để tắt lửa. Phải luôn tay điều chỉnh lửa, và tiếp thêm nước vào chảo dưới chõ .Rượu ngô nấu trong 3 lượt đầu thường có độ đậm đà cao . Thành phẩm rượu ngon là có màu trong như nước suối, lúc mới uống có hương vị cay nồng, dần dần lắng lại dịu nhẹ, có thể uống hơi quá chén mà không làm mê muội người thưởng thức: Rượu ngô sau khi nấu ra không uống ngay mà để ít nhất 5-7 ngày, và phải để vào chum sành chum đất mới bay hết hơi độc trong rượu, mới đảm bảo rượu ngô ngon được. Uống được vài li , tôi thấy say say lâng lâng nên rải chiếu ra sàn nhà nằm. Anh tiểu đội trưởng người dân tộc Thái hướng dẫn cho chúng tôi cách nằm trong nhà của người Thái . Trong nhà của người Thái có những cấm kị riêng mà sau này chúng tôi mới biết. Phía vách buồng bên kia , vang lên tiếng đàn Ghi ta của cậu Hảo ở phố Phan Bội Châu. Tôi nghe cậu ta Modified bài  Hà Nội Niềm Tin Và Hy Vọng :

“Mặt hồ Gươm vẫn lung linh mây trời – Người Hoàn Kiếm sẽ không bao giờ quên.

Ngày 19 tiễn đưa những chàng trai – Đi nghĩa vụ lên Sơn La miền Tây Bắc “.

Ngày 19 tháng 10 đáng nhớ này sẽ theo chúng tôi đi suốt cuộc hành trình trong cuộc đời này.

Tôi thiếp đi trong ánh lửa ấm áp , trong tiếng rì rầm của núi rừng và đâu đó vẳng lại tiếng chó sửa ma vu vơ.

  

Xin tiếp tục theo dõi. dienbatn.