LOẠI BÀI TƯ LIỆU ĐIỀN DÃ VỀ HÀNH TRÌNH ĐÔNG BẮC. BÀI 3 : ĐÈO GIẰNG – GIÓ VÀ ĐÈO CAO BẮC.

LOẠI BÀI TƯ LIỆU ĐIỀN DÃ VỀ HÀNH TRÌNH ĐÔNG BẮC.

BÀI 3 : ĐÈO GIẰNG – GIÓ VÀ ĐÈO CAO BẮC.

HÀNH TRÌNH ĐÔNG BẮC - TƯ LIỆU ĐIỀN DÃ CHUYÊN SÂU: ĐÈO GIÀNG, ĐÈO GIÓ VÀ ĐÈO CAO BẮC - HÀNH LANG LỊCH SỬ, VĂN HÓA VÀ KINH TẾ.

Lời mở đầu: Đã nhiều lần đi điền dã, Điện bà Tây Ninh như có duyên nợ với Hành trình Đông Bắc - Non nước Cao Bằng. Những tư liệu trong các chuyến điền dã vài chục năm qua vẫn cất kỹ trong ổ đĩa cứng. Nay nhân lúc nông nhàn mới lấy ra hầu chuyện các bạn.

Tiếp nối hành trình điền dã và tầm nhìn nghiên cứu chuyên sâu.

Báo cáo này là một phần tiếp nối trong loạt bài tư liệu điền dã về "Hành trình Đông Bắc - Non nước Cao Bằng" được khởi xướng bởi Điện bà Tây Ninh. Với tinh thần kết hợp giữa trải nghiệm cá nhân và nghiên cứu học thuật, báo cáo này nhằm mục đích đi sâu vào ba cung đường đèo mang ý nghĩa đặc biệt trên tuyến Quốc lộ 3: Đèo Giàng, Đèo Gió và Đèo Cao Bắc. Những tư liệu điền dã quý báu đã được bạn cất giữ từ nhiều năm qua, với những cảm nhận chân thực về gió, sương mù và vẻ đẹp của núi rừng, sẽ là linh hồn, là điểm xuất phát để chúng tôi mở rộng và phân tích các khía cạnh địa chất, lịch sử, văn hóa, kinh tế và du lịch của khu vực này một cách có hệ thống và toàn diện.

Mục tiêu của báo cáo là cung cấp một cái nhìn đa chiều, từ vi mô – đặc điểm riêng biệt của từng con đèo – đến vĩ mô – vai trò của chúng trong bối cảnh chung của tuyến Quốc lộ 3 và toàn vùng Đông Bắc. Bằng cách phân tích các giá trị di sản tự nhiên và nhân văn, chúng tôi hy vọng sẽ phác họa một bức tranh sống động, không chỉ tôn vinh vẻ đẹp của những cung đường này mà còn làm nổi bật những tiềm năng và thách thức trong việc phát triển bền vững, biến các giá trị di sản thành động lực phát triển kinh tế-xã hội cho cộng đồng địa phương. Báo cáo được xây dựng dựa trên sự kết hợp hài hòa giữa các tư liệu thực địa, các nguồn nghiên cứu chuyên sâu từ các báo cáo khoa học, báo chí chính thống và các nền tảng du lịch uy tín, đảm bảo tính khách quan và chiều sâu của nội dung.

Chương 1: Bối cảnh Địa lý, Địa chất và Lịch sử chung.

1.1. Quốc lộ 3 - Tuyến huyết mạch chiến lược của miền Đông Bắc.

Quốc lộ 3 (QL3), với tổng chiều dài 366 km, là tuyến đường bộ quan trọng kết nối Thủ đô Hà Nội với các tỉnh vùng Đông Bắc, bao gồm Thái Nguyên, Bắc Kạn và Cao Bằng, kết thúc tại cửa khẩu Tà Lùng ở biên giới Việt-Trung. Tuyến đường này không chỉ đóng vai trò là hành lang giao thông huyết mạch mà còn là một hành lang chiến lược về kinh tế, văn hóa và quốc phòng, định hình sự phát triển của toàn khu vực trong nhiều thập kỷ. Đặc biệt, đoạn đường từ Hà Nội đến thị trấn Phủ Thông (Bắc Kạn) dài khoảng 180 km tương đối bằng phẳng, nhưng khi đi sâu vào vùng núi non của Bắc Kạn và Cao Bằng, tuyến đường trở nên hiểm trở hơn với nhiều đèo dốc lớn, tiêu biểu như Đèo Giàng, Đèo Gió, Đèo Cao Bắc, Đèo Mã Phục, Đèo Kéo Pựt và Đèo Khâu Chỉa.

Sự hiện diện của nhiều cung đường đèo hiểm trở trên QL3 là minh chứng rõ ràng cho đặc điểm địa hình phức tạp và đa dạng của vùng Đông Bắc, một vùng đất được mệnh danh là "xứ sở đèo" [tư liệu người dùng]. Sự hiểm trở này không chỉ là thách thức cho giao thông mà còn là một phần không thể thiếu trong vẻ đẹp và giá trị di sản của vùng đất.

1.2. Vùng địa hình Karst Đông Bắc - Dấu ấn của lịch sử kiến tạo Trái Đất.

Vùng đất Cao Bằng, với diện tích khoảng 6700 km², nổi bật với địa hình núi non hùng vĩ [tư liệu người dùng]. Hầu hết các con đèo tại đây, bao gồm cả Đèo Giàng, Đèo Gió và Đèo Cao Bắc, đều là kết quả của quá trình kiến tạo địa chất kéo dài hàng triệu năm. Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng, được công nhận vào năm 2018, bao phủ diện tích hơn 3000 km², là một minh chứng sống động cho lịch sử Trái Đất từ hơn 500 triệu năm trước.

Địa hình đặc trưng của vùng này là địa hình Karst (đá vôi), được hình thành từ các lớp đá vôi tuổi Permi (khoảng 260 triệu năm trước) và Trias (khoảng 250 triệu năm trước). Các hoạt động kiến tạo vỏ Trái Đất đã nâng các khối đá vôi này lên, sau đó bị xói mòn và hòa tan bởi nước và khí hậu, tạo nên những dãy núi trùng điệp, những thung lũng sâu, hang động kỳ vĩ và những con đèo uốn lượn ngoạn mục. Các con đèo không chỉ đơn thuần là những tuyến đường giao thông mà còn là những vết cắt, những lát cắt ngang qua lịch sử địa chất của vùng đất, phản ánh quá trình nâng cao địa chất và xói mòn mạnh mẽ kéo dài hàng triệu năm.

Trong khu vực này, các loại hình địa hình Karst từ sơ khai, trẻ, trưởng thành đến già đều tồn tại cùng nhau, tạo nên sự đa dạng độc đáo về cảnh quan. Đặc biệt, sự tồn tại của những dải núi Karst còn liền khối, ít bị phân cắt tại một số nơi cho thấy quá trình kiến tạo tại đây còn tương đối "trẻ". Điều này lý giải vì sao các con đèo tại đây vẫn giữ được độ hiểm trở, dốc đứng và những khúc cua tay áo đặc trưng, trở thành một trong những điểm hấp dẫn nhất đối với du khách và các nhà nghiên cứu. Sự hiểm trở của địa hình Karst không chỉ mang đến vẻ đẹp ngoạn mục mà còn là thách thức lớn đối với việc phát triển hạ tầng và giao thông, đòi hỏi các giải pháp bền vững và sáng tạo.

Chương 2: Đèo Giàng - Điểm son lịch sử và thơ ca.

2.1. Vị trí địa lý và cấu trúc tuyến đường.

Đèo Giàng nằm trên tuyến Quốc lộ 3, ở vùng ranh giới giữa hai huyện Bạch Thông và Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. Với vị trí chiến lược, nó được coi là cửa ngõ chính từ miền xuôi lên vùng Việt Bắc, nơi được coi là "căn cứ địa cách mạng" trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Địa thế hiểm trở của đèo với một bên là núi cao, một bên là vực sâu đã biến nó trở thành một vị trí quân sự đắc địa, lý tưởng cho các trận phục kích.

2.2. Vang mãi Chiến thắng Đèo Giàng 1947.

Trong bối cảnh Chiến dịch Việt Bắc Thu-Đông 1947, quân Pháp đã mở cuộc tấn công nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não của cách mạng Việt Nam. Quốc lộ 3 được xác định là một hướng chiến lược trọng yếu trong kế hoạch này của Pháp. Tuy nhiên, tại Đèo Giàng, âm mưu của địch đã bị chặn đứng bởi tinh thần chiến đấu dũng cảm và chiến thuật tài tình của quân dân ta.

Trận đánh lịch sử diễn ra vào sáng ngày 12 tháng 12 năm 1947, tại km 187-188 trên QL3, thuộc địa phận xã Lãng Ngâm, huyện Ngân Sơn. Trung đoàn 165, còn gọi là Trung đoàn Thủ đô, đã bố trí một trận địa phục kích tại đây, tận dụng địa hình hiểm yếu của con đèo. Khi một đoàn xe cơ giới của Pháp gồm 22 chiếc, bao gồm cả xe tăng, xe thiết giáp và ô tô chở lính, lọt vào trận địa, quân ta đã đồng loạt nổ súng. Kết quả của trận đánh là một chiến thắng vang dội: ta đã tiêu diệt 60 tên địch (trong đó có hai tên trung úy), phá hủy và đốt cháy 17 xe cơ giới, đồng thời thu được nhiều vũ khí và quân trang quan trọng.

Chiến thắng Đèo Giàng không chỉ là một thắng lợi quân sự mang tính chiến thuật mà còn là một biểu tượng tinh thần to lớn. Nó đã góp phần củng cố niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cuộc kháng chiến, cổ vũ tinh thần của toàn dân tộc. Trận đánh này cũng để lại bài học quý giá về chiến thuật phục kích cấp tiểu đoàn, được áp dụng và phát triển trong suốt thời kỳ chống Pháp. Ngày nay, Di tích Chiến thắng Đèo Giàng đã được xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia và trở thành một điểm đến quan trọng để giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ. Địa danh lịch sử này, nơi một chiến trường ác liệt đã biến thành một trường học ngoài trời, là một minh chứng hùng hồn cho ý chí quật cường của dân tộc.

 

2.3. Đèo Giàng trong thơ ca Việt Nam.

Đèo Giàng không chỉ đi vào lịch sử mà còn đi vào văn học, trở thành một phần của ký ức văn hóa. Trong bài thơ "Cao Bằng", nhà thơ Trúc Thông đã viết: "Sau khi qua Đèo Gió / Ta lại vượt Đèo Giàng / Lại vượt qua Cao Bắc / Thì ta tới Cao Bằng". Đoạn thơ này không chỉ đơn thuần là mô tả hành trình địa lý. Cách nhà thơ sắp xếp các con đèo một cách liên tiếp, bằng cách sử dụng cấu trúc "lại vượt... lại vượt...", đã nhấn mạnh sự gian nan và liên tiếp của những thử thách trên con đường đến với Cao Bằng.

Bài thơ đã khắc họa hành trình đến Cao Bằng như một cuộc chinh phục, đòi hỏi sự kiên nhẫn và lòng dũng cảm. Đèo Giàng, được nhắc đến ở vị trí thứ hai, đại diện cho một trong những thử thách quan trọng mà người lữ hành phải vượt qua trước khi đến được "đất bằng" của Cao Bằng. Qua đó, hình ảnh con đèo được nâng tầm, không chỉ là một địa danh vật lý mà còn là biểu tượng cho những chặng đường gian khổ nhưng đầy tự hào của lịch sử và con người.

Chương 3: Đèo Gió - Giao lộ của Thiên nhiên, Văn hóa và Kinh tế bản địa.

3.1. Địa mạo và khí hậu đặc trưng - Lý giải tên gọi.

Đèo Gió, một con đèo trên Quốc lộ 3, thuộc địa phận huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn, đánh dấu ranh giới giữa thị trấn Nà Phặc và xã Vân Tùng. Với độ cao khoảng 800m so với mực nước biển, con đèo này có một điều kiện khí hậu đặc trưng và khắc nghiệt. Nơi đây quanh năm thường có sương mù bao phủ, tạo nên một khung cảnh huyền ảo, thơ mộng. Vào mùa đông, nhiệt độ có lúc xuống thấp đến 1-2°C. Chính những đặc điểm khí hậu này đã trở thành nguồn cảm hứng cho tên gọi của con đèo, xuất phát từ những cơn gió mạnh thổi vi vút qua các vách núi.

Cần làm rõ một điểm thường gây nhầm lẫn: Đèo Gió ở Ngân Sơn, Bắc Kạn, là một địa danh riêng biệt, khác với "Đèo Gió - Thác Tiên" nổi tiếng ở Xín Mần, Hà Giang. Mặc dù cả hai đều mang vẻ đẹp và sự hiểm trở của núi rừng Đông Bắc, nhưng bối cảnh địa lý, văn hóa và lịch sử của chúng hoàn toàn khác nhau. Đèo Gió ở Bắc Kạn không chỉ là một điểm dừng chân ngắm cảnh mà còn là nơi gắn liền với sự phát triển kinh tế và đời sống của người dân địa phương.

3.2. Văn hóa bản địa và di sản phi vật thể.

Khu vực Đèo Gió là nơi sinh sống của 112 hộ dân thuộc 5 dân tộc anh em, chủ yếu là người Dao, Tày và Kinh [tư liệu người dùng]. Trong đó, cộng đồng người Dao Tiền ở đây vẫn gìn giữ được nhiều phong tục tập quán truyền thống, từ các nghi lễ vòng đời như cưới hỏi, ma chay đến lễ cấp sắc.

Một trong những nét văn hóa đặc sắc nhất là trang phục truyền thống của phụ nữ Dao Tiền. Họ tự tay may thêu những bộ quần áo với tông màu chàm đen chủ đạo, điểm xuyết bằng những họa tiết tinh xảo từ chỉ trắng, xanh, đỏ, hồng, vàng. Nét độc đáo là việc đính những đồng tiền bạc được cán mỏng hình tròn lên váy áo, tạo điểm nhấn và thể hiện sự khéo léo của người thợ. Nghề chạm bạc, một nghề truyền thống của người Dao Tiền, cũng được duy trì bởi một nghệ nhân hiếm hoi trong cộng đồng. Nghề này không chỉ tạo ra các món trang sức mà còn là một phần không thể thiếu trong trang phục và nghi lễ của họ. Sự gìn giữ các nghề thủ công và phong tục này là minh chứng cho sức sống của di sản văn hóa phi vật thể, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc dân tộc và tạo ra sự hấp dẫn cho du lịch cộng đồng.

3.3. Kinh tế chuyển mình - Từ "đất khó" thành lợi thế làm giàu.

Tiểu khu Đèo Gió từng là một vùng đất khó khăn với tỷ lệ hộ nghèo cao, chủ yếu do điều kiện khí hậu khắc nghiệt và địa hình phức tạp. Tuy nhiên, nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và sự cần cù, sáng tạo của người dân, nơi đây đã có những bước chuyển mình đáng kể về kinh tế. Người dân đã biết tận dụng chính những khó khăn của tự nhiên để biến thành lợi thế.

Với hàng nghìn lượt phương tiện qua lại trên QL3 mỗi ngày, người dân đã phát triển các dịch vụ dừng nghỉ, ăn uống và bán nông thổ sản địa phương. Mô hình kinh tế mới không chỉ dựa vào dịch vụ mà còn tập trung vào nông nghiệp hàng hóa, đặc biệt là các sản phẩm phù hợp với khí hậu lạnh của vùng đèo, như cây đào và cây lê. Cây đào tiên Pác Ả, một giống đào bản địa, đã trở thành một sản phẩm mũi nhọn, được công nhận đạt tiêu chí OCOP 3 sao vào năm 2024, khẳng định chất lượng và uy tín trên thị trường. Việc xây dựng thương hiệu OCOP đã giúp sản phẩm tiếp cận các kênh phân phối lớn hơn, đồng thời mở đường cho việc phát triển chế biến sâu.

Ngoài ra, người dân còn phát triển nghề trồng đào cảnh để bán dịp Tết, với giá trị kinh tế cao, và chăn nuôi ngựa bạch, mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm cho nhiều hộ gia đình. Câu chuyện kinh tế ở Đèo Gió là một ví dụ điển hình về khả năng thích ứng của cộng đồng miền núi. Họ đã không chỉ "chịu đựng" những thách thức của khí hậu khắc nghiệt mà còn "khai thác" nó để tạo ra giá trị bền vững. Sự phát triển kinh tế này không chỉ đến từ việc bán sản phẩm thô mà còn từ việc nâng cao giá trị bằng thương hiệu, chế biến sâu và kết nối với du lịch cộng đồng, phản ánh sự thay đổi trong tư duy sản xuất từ hộ gia đình sang hợp tác xã.

3.4. Đèo Gió - Con đường ra trận và di sản thơ ca.

Trong bối cảnh lịch sử hào hùng của dân tộc, Đèo Gió không chỉ là một cung đường địa lý mà còn là một con đường ra trận. Nhà thơ Nông Quốc Chấn, một người con dân tộc Tày quê ở Bắc Kạn, đã sáng tác bài thơ "Đèo Gió" vào năm 1968, trong những năm tháng sục sôi của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Bài thơ đã biến con đèo thành một "chứng nhân của lịch sử hào hùng". Bằng việc đặt những câu hỏi tu từ như "Bao nhiêu dấu xe đi? - Bao nhiêu người xuôi ngược?", Nông Quốc Chấn đã khắc họa hình ảnh Đèo Gió suốt đêm ngày nhộn nhịp, nơi xe vận tải quân sự chở vũ khí và bộ đội, dân quân cuồn cuộn tiến về phía Nam. Ông đã thành công trong việc biến một con đèo vật lý thành một biểu tượng tinh thần về lòng yêu nước và ý chí quyết chiến quyết thắng của toàn dân tộc. Bài thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ của con đèo mà còn thể hiện sức mạnh của dân tộc trong thời đại Hồ Chí Minh, biến những thử thách gian nan thành một con đường của ý chí và sự chiến thắng.

3.5. Thách thức về môi trường và an toàn giao thông.

Bên cạnh những tiềm năng phát triển, khu vực Đèo Gió cũng đối mặt với nhiều thách thức. Về môi trường, vùng Ngân Sơn được biết đến là nơi giàu tài nguyên khoáng sản, với các mỏ quặng chì-kẽm, vàng và sắt. Tuy nhiên, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép vẫn diễn ra tại một số khu vực, gây ra những hệ lụy khó lường về ô nhiễm môi trường và nguy cơ sạt lở. Điều này tạo ra sự căng thẳng giữa việc phát triển kinh tế truyền thống (khai thác khoáng sản) và định hướng phát triển du lịch xanh, du lịch cộng đồng.

Về an toàn giao thông, Đèo Gió được coi là một "cung đường nguy hiểm" với nhiều vụ tai nạn xảy ra hàng năm. Nguyên nhân chủ yếu là do đặc điểm địa hình đường hẹp, dốc, nhiều khúc cua gấp và bị che khuất tầm nhìn, kết hợp với điều kiện thời tiết sương mù dày đặc và sự chủ quan của các tài xế, đặc biệt là xe tải nặng và container [tư liệu người dùng]. Đây là một vấn đề cấp bách đòi hỏi các giải pháp toàn diện để đảm bảo an toàn cho cả du khách và người dân địa phương.

Chương 4: Đèo Cao Bắc - Cánh cửa huyền ảo của Cao Bằng.

4.1. Vị trí và nguồn gốc tên gọi.

Đèo Cao Bắc là cung đường tiếp nối trên Quốc lộ 3, nằm ở vùng ranh giới giữa huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng và huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. Đỉnh đèo, với độ cao hơn 1000m so với mực nước biển, chính là đường phân giới tự nhiên giữa hai tỉnh này.

Tên gọi "Đèo Cao Bắc" có một nguồn gốc lịch sử đặc biệt. Theo Quyết định 373-NV của Bộ Nội vụ ngày 23 tháng 7 năm 1968, tên đèo được đặt bằng cách ghép hai chữ cái đầu tiên của tên hai tỉnh: Cao Bằng và Bắc Kạn. Tên gọi mới này đã thay thế tên gọi cũ bằng tiếng Pháp là "Đèo Bel Air". Việc đổi tên không chỉ là một hành động hành chính mà còn mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc, thể hiện tinh thần dân tộc và sự khẳng định chủ quyền, bản sắc văn hóa sau thời kỳ thuộc địa.

4.2. Trải nghiệm chinh phục và vẻ đẹp "biển mây".

Đèo Cao Bắc được biết đến là một trong những con đèo dài và đẹp nhất của Cao Bằng, thu hút các phượt thủ bởi sự hiểm trở và vẻ đẹp kỳ ảo. Cung đường đèo có nhiều khúc cua gấp, ngoằn ngoèo, dốc đứng, thách thức ngay cả những tài xế lâu năm. Vẻ đẹp của đèo không chỉ nằm ở sự hùng vĩ của núi non trùng điệp mà còn ở cảnh tượng "biển mây trôi bồng bềnh" thường xuyên xuất hiện trên đỉnh đèo, tạo nên một khung cảnh huyền bí và thơ mộng.

Đối với những người yêu thích du lịch trải nghiệm, việc di chuyển bằng xe máy qua các khúc cua tay áo và ngắm nhìn không gian xanh bạt ngàn của những ngọn đồi, nương rẫy, cùng với những bản làng ẩn hiện trong sương mờ, mang lại một cảm giác phấn khích và khó quên. Sự hiểm trở của cung đường không làm giảm đi sự hấp dẫn mà còn biến nó thành một "phần thưởng" lớn cho những ai dám vượt qua thử thách. Vẻ đẹp "hùng vĩ trùng điệp" của núi rừng đã trở thành một "đặc sản" du lịch, thu hút những người tìm kiếm trải nghiệm độc đáo. Điều này lý giải tại sao, dù đường đi tiềm ẩn nhiều rủi ro, du khách vẫn tìm đến để chiêm ngưỡng và lưu lại những khoảnh khắc đáng nhớ.

4.3. Thách thức an toàn giao thông.

Tương tự như Đèo Gió, Đèo Cao Bắc cũng là một trong những điểm đen về an toàn giao thông trên Quốc lộ 3. Với đặc điểm đường đèo nhỏ hẹp, quanh co, che khuất tầm nhìn và dốc cao, việc lưu thông qua đây đặc biệt nguy hiểm [tư liệu người dùng]. Vào mùa mưa, mặt đường trở nên trơn trượt, kèm theo nguy cơ sạt lở, càng làm tăng thêm rủi ro.

 

Các nguyên nhân chính dẫn đến tai nạn thường liên quan đến ý thức của người điều khiển phương tiện, bao gồm việc lấn chiếm làn đường, tránh vượt sai quy định, và không làm chủ tốc độ, đặc biệt là đối với các xe tải nặng và xe container [tư liệu người dùng]. Sự thiếu hụt các thiết bị an toàn như gương cầu lồi, hộ lan cũng là một vấn đề cần được khắc phục để đảm bảo an toàn cho các phương tiện tham gia giao thông.

Chương 5: Phân tích tổng hợp - Thách thức và định hướng phát triển bền vững.

5.1. Bảng tổng hợp: Đèo Giàng, Đèo Gió và Đèo Cao Bắc.

Để có cái nhìn tổng quan, chúng tôi tóm tắt các đặc điểm chính của ba con đèo trong bảng dưới đây:

Tiêu chí.      Đèo Giàng.  Đèo Gió.      Đèo Cao Bắc.

Vị trí. Ranh giới huyện Bạch Thông và Ngân Sơn, Bắc Kạn.       Ranh giới thị trấn Nà Phặc và xã Vân Tùng, Ngân Sơn, Bắc Kạn.     Ranh giới huyện Nguyên Bình (Cao Bằng) và Ngân Sơn (Bắc Kạn).

Độ cao.        Không được đề cập cụ thể trong tư liệu, nhưng nằm trên QL3.         

Khoảng 800m so với mực nước biển .

Hơn 1000m so với mực nước biển .

Đặc điểm nổi bật   .

Di tích lịch sử chiến thắng 1947. Nằm trên QL3, là "cửa ngõ" vào Việt Bắc.

"Cung đường nguy hiểm" với sương mù quanh năm. Gắn liền với các mô hình kinh tế nông nghiệp mới và văn hóa Dao Tiền [tư liệu người dùng].

"Cánh cửa huyền ảo" của Cao Bằng. Khí hậu mát mẻ, sương mù dày đặc và cảnh quan "biển mây" ấn tượng.

Giá trị lịch sử         .

Điểm son trong Chiến dịch Việt Bắc 1947, nơi Trung đoàn Thủ đô phục kích tiêu diệt quân Pháp. Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Nơi chứng kiến những đoàn quân hành quân ra trận trong kháng chiến chống Mỹ, đi vào thơ ca của Nông Quốc Chấn.

 Tên gọi được đổi từ "Đèo Bel Air" (tiếng Pháp) thành Đèo Cao Bắc vào năm 1968, thể hiện tinh thần dân tộc.

Giá trị kinh tế.        Trạm trung chuyển hàng hóa và khách du lịch trên QL3.         

Phát triển dịch vụ dừng nghỉ, nông sản OCOP (đào tiên, lê) và du lịch cộng đồng.

Gắn liền với tuyến du lịch trải nghiệm, mạo hiểm.

Thách thức chính   .

Tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông do địa hình hiểm trở.

Rủi ro tai nạn giao thông, sạt lở, khai thác khoáng sản trái phép và ô nhiễm môi trường.

Đường dốc, hẹp, nhiều cua gấp, thiếu hộ lan, nguy cơ tai nạn cao [tư liệu người dùng].

5.2. An toàn giao thông trên Quốc lộ 3 - Từ thực trạng đến giải pháp.

Thực trạng an toàn giao thông trên các cung đường đèo của QL3 qua Bắc Kạn và Cao Bằng là một vấn đề đáng báo động. Nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng đã xảy ra, mà nguyên nhân cốt lõi đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố. Về mặt hạ tầng, đường đèo dốc, hẹp, quanh co, thiếu gương cầu lồi tại các khúc cua khuất tầm nhìn và hệ thống hộ lan chưa đảm bảo . Về mặt con người, sự thiếu kinh nghiệm, chủ quan, phóng nhanh vượt ẩu của các tài xế, đặc biệt là xe tải nặng, xe container, là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến nhiều vụ việc đau lòng.

Để giải quyết vấn đề này, một chiến lược an toàn giao thông toàn diện cần được triển khai, kết hợp cả giải pháp kỹ thuật và giải pháp con người. Các giải pháp kỹ thuật bao gồm:

Cải tạo hạ tầng: Mở rộng các đoạn đường hẹp, bổ sung hệ thống hộ lan phòng hộ, lắp đặt gương cầu lồi tại các khúc cua gấp, và xây dựng các hốc cứu nạn hoặc đường cứu nạn khẩn cấp cho xe mất phanh.

Công nghệ giám sát: Lắp đặt hệ thống camera giám sát tốc độ và tuyên truyền cảnh báo tại các điểm đen tai nạn.

Đồng thời, các giải pháp về con người và quản lý cần được chú trọng:

Tăng cường tuần tra, kiểm soát: Lực lượng chức năng cần tăng cường tuần tra, kiểm tra kỹ thuật phương tiện trước khi lên đèo và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm giao thông.

Nâng cao ý thức: Tuyên truyền, giáo dục về kỹ năng lái xe an toàn trên đường đèo dốc, đặc biệt cho các tài xế mới và du khách.

Vấn đề an toàn giao thông không chỉ là trách nhiệm của nhà nước mà còn là một phần của văn hóa điền dã và du lịch. Mỗi du khách cần ý thức rằng vẻ đẹp hiểm trở của đèo đi đôi với rủi ro, và sự cẩn trọng là yếu tố sống còn để có một trải nghiệm trọn vẹn và an toàn.

5.3. Phát triển du lịch bền vững - Cân bằng giữa kinh tế, văn hóa và môi trường.

Cả ba con đèo đều nằm trong vùng có tiềm năng du lịch lớn. Đèo Giàng có thể phát triển du lịch lịch sử, giáo dục. Đèo Gió và Đèo Cao Bắc có thể khai thác du lịch trải nghiệm, sinh thái, và du lịch cộng đồng. Chính quyền các tỉnh Bắc Kạn và Cao Bằng cũng đã có những chủ trương phát triển du lịch, hướng đến việc xây dựng các điểm đến hấp dẫn và du lịch cộng đồng bền vững.

Tuy nhiên, việc khai thác cần phải được cân bằng một cách tinh tế để tránh những tác động tiêu cực.

Bảo tồn văn hóa: Phát triển du lịch cộng đồng cần gắn liền với việc bảo tồn và tôn vinh bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số như người Dao Tiền ở Đèo Gió. Lợi ích kinh tế từ du lịch phải được phân bổ công bằng, khuyến khích người dân tham gia vào việc duy trì các nghề thủ công truyền thống và phong tục địa phương.

Bảo vệ môi trường: Việc phát triển du lịch cần đi đôi với bảo vệ môi trường, đặc biệt là quản lý tài nguyên khoáng sản, ngăn chặn khai thác trái phép và ô nhiễm.

Sự phát triển của các con đèo cần được lồng ghép vào một chiến lược tổng thể của Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng. Thay vì chỉ là những điểm đến riêng lẻ, chúng phải được kết nối thành một "hành trình di sản", nơi mỗi con đèo kể một câu chuyện khác nhau về địa chất, lịch sử và văn hóa. Sự liên kết này không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm của du khách mà còn tạo ra một dòng chảy kinh tế ổn định, đảm bảo rằng lợi ích từ du lịch được phân bổ công bằng cho các cộng đồng địa phương, đồng thời thúc đẩy họ tham gia tích cực vào công tác bảo tồn.

Kết luận.

Hành trình điền dã qua Đèo Giàng, Đèo Gió và Đèo Cao Bắc đã hé lộ một bức tranh đa chiều về vùng đất Đông Bắc, nơi thiên nhiên hùng vĩ hòa quyện với lịch sử hào hùng và văn hóa bản địa đặc sắc. Đèo Giàng là một điểm son lịch sử, Đèo Gió là một giao lộ của sự chuyển mình kinh tế và văn hóa, còn Đèo Cao Bắc là cánh cửa huyền ảo dẫn vào xứ sở non nước Cao Bằng. Mỗi con đèo không chỉ là một cung đường mà còn là một "nhân chứng" của thời gian, kể những câu chuyện về quá trình kiến tạo địa chất, những chiến công oanh liệt, và sự vươn lên mạnh mẽ của con người.

Báo cáo này đã phân tích và tổng hợp các khía cạnh về địa lý, lịch sử, kinh tế, văn hóa và các thách thức đang tồn tại. Nó cho thấy tiềm năng to lớn của khu vực này trong việc phát triển du lịch bền vững, dựa trên sự kết hợp hài hòa giữa bảo tồn di sản và tạo sinh kế cho cộng đồng.

Xin theo dõi tiếp bài 4 .Cảm ơn các bạn đã theo dõi. Thân ái. Điện bà Tây Ninh.