BÀI 10. LOẠT BÀI NGHIÊN CỨU CHUYÊN SÂU: NGHỆ AN - VÙNG ĐẤT ĐỊA LINH NHÂN KIỆT.

BÀI 10. LOẠT BÀI NGHIÊN CỨU CHUYÊN SÂU: NGHỆ AN - VÙNG ĐẤT ĐỊA LINH NHÂN KIỆT.

Bài 10: Tổng kết và tiềm năng phát triển.

Tiêu đề: Sức hấp dẫn không thể chối từ: Tiềm năng du lịch Nghệ An.

Lời Tri Ân Và Hướng Tiếp Cận.

Kính gửi quý độc giả, Sau những năm tháng đắm mình trong công cuộc điền dã miệt mài tại Nghệ An – vùng đất của những huyền thoại và tinh thần quật cường – Điện bà Tây Ninh tự hào đã tích lũy được một kho tàng tư liệu vô giá. Đó là những trang ghi chép thủ công thấm đẫm mồ hôi, những ổ đĩa cứng chứa đựng hàng ngàn hình ảnh và video, ghi lại từng con suối róc rách, từng ngọn núi sừng sững, từng di tích lịch sử thấm đẫm dấu thời gian, cùng những câu chuyện đầy cảm xúc từ người dân bản xứ. Những chuyến đi ấy không chỉ là hành trình khám phá địa lý mà còn là sự hòa quyện tâm hồn với mảnh đất này, nơi mỗi bước chân đều vang vọng tiếng thì thầm của lịch sử. Tôi nhớ rõ những đêm bên bếp lửa hồng ở bản làng dân tộc Thái, lắng nghe những câu chuyện dân gian về tổ tiên, hay những buổi sáng sớm dọc bờ biển Cửa Lò, chứng kiến ngư dân kéo lưới với nụ cười lạc quan giữa sóng gió. Tất cả đều khắc họa một Nghệ An sống động, kiên cường, nơi con người và thiên nhiên hòa quyện thành một.

Hôm nay, nhân dịp nông nhàn, chúng tôi xin được sẻ chia những tư liệu quý báu này, không chỉ như một bài nghiên cứu lịch sử mà còn như một lời tri ân sâu sắc đến những người bạn xứ Nghệ – những ân nhân đã đồng hành, dẫn lối chúng tôi qua những con suối sâu, hang động bí ẩn, và bên bếp lửa hồng, kể những câu chuyện dân gian đầy ý nghĩa. Nhờ họ, chúng tôi đã thấu hiểu hơn về mảnh đất và con người nơi đây. Có những cụ già ở Nam Đàn kể về Mai Hắc Đế với ánh mắt tự hào, hay những nghệ nhân hát Ví Giặm ở Quỳnh Lưu truyền dạy làn điệu UNESCO mà không màng thù lao. Họ chính là những "người giữ lửa" cho di sản Nghệ An, và chúng tôi nợ họ một lời cảm ơn chân thành nhất.

Loạt bài này sẽ đưa quý độc giả vào hành trình khám phá sâu sắc các địa danh và nhân vật lịch sử, văn hóa của Nghệ An, bắt đầu từ nguồn cội và vươn xa theo dòng chảy thời gian. Với tính chất chuyên sâu, kết hợp với bộ ảnh và video của Điện bà Tây Ninh, chúng tôi sẽ mô tả chi tiết, phân tích thấu đáo, đồng thời gợi ý các liên kết hình ảnh và video để dựng nên một bức tranh toàn diện về vùng đất địa linh nhân kiệt. Chúng tôi hy vọng quý độc giả sẽ kiên nhẫn đồng hành cùng chúng tôi trong hành trình này, không chỉ để học hỏi mà còn để cảm nhận sức sống mãnh liệt của Nghệ An. Thân ái! Điện bà Tây Ninh.

Mở đầu: Xứ Nghệ - Khúc ca của non nước và con người.

Nghệ An, vùng đất địa linh nhân kiệt, từ lâu đã đi vào thơ ca, sử sách như một biểu tượng của lòng yêu nước, tinh thần quật cường và sự hiếu học. Không phải ngẫu nhiên mà mảnh đất này được mệnh danh là “đất học”, là “đất trăm nghề” và là “địa linh sinh nhân kiệt”. Loạt bài nghiên cứu chuyên sâu này của chúng tôi đã cùng nhau vén màn những lớp trầm tích lịch sử và văn hóa, từ nguồn cội sơ khai đến những dấu ấn vĩ đại của thời đại. Mỗi bài viết là một mảnh ghép, cùng nhau tạo nên bức tranh toàn cảnh về Nghệ An – một vùng đất không chỉ có quá khứ huy hoàng mà còn tiềm ẩn một tương lai rực rỡ.

Bài viết tổng kết này không chỉ đơn thuần là một bản tóm tắt các điểm nổi bật đã được trình bày trong 9 bài trước, mà còn là một sự đúc kết, một lời khẳng định về sức hấp dẫn không thể chối từ của Nghệ An. Chúng tôi sẽ kết nối những giá trị lịch sử, văn hóa, con người đã được khám phá để chứng minh rằng, Nghệ An ngày nay đang sở hữu một nguồn tài nguyên du lịch vô tận, đa dạng và độc đáo. Từ những di tích lịch sử in hằn dấu chân của tiền nhân, đến những bãi biển xanh ngắt đầy quyến rũ, những cánh rừng đại ngàn hoang sơ, và cả những giá trị văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh, tất cả cùng hòa quyện, tạo nên một "thương hiệu" du lịch Nghệ An mang đậm bản sắc. Đây không chỉ là một điểm đến, mà là một hành trình khám phá và trải nghiệm, nơi mỗi du khách có thể tìm thấy một phần hồn của mình trong câu chuyện vĩ đại của mảnh đất này.

Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần nhìn nhận Nghệ An trong bối cảnh rộng lớn hơn. Với diện tích 16.486,49 km vuông , Nghệ An là tỉnh lớn nhất Việt Nam, nằm ở Bắc Trung Bộ, giáp Thanh Hóa phía bắc, Hà Tĩnh phía nam, Lào phía tây (biên giới 419 km), và biển Đông phía đông (bờ biển 82 km). Địa hình đa dạng: 83 phần trăm là đồi núi, rừng già, sông suối; còn lại là đồng bằng ven biển. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, với mùa hè nóng ẩm và mùa đông lạnh giá, tạo nên sự phong phú về sinh thái. Dân số khoảng 3,4 triệu người (2023), chủ yếu dân tộc Kinh, nhưng có 5 dân tộc thiểu số khác (Thái, Thổ, Khơ Mú, Mông, Ơ Đu) góp phần vào bức tranh văn hóa đa sắc. Kinh tế Nghệ An đang chuyển dịch mạnh mẽ, với GDP 115.676 tỷ Việt nam đồng (2023), tập trung vào công nghiệp (cement, sugar, milk) và du lịch, theo Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội. Du lịch đóng góp ngày càng lớn, với 6,2 triệu lượt khách trong 6 tháng đầu 2025, doanh thu 7.307 tỷ VND, tăng 113 phần trăm so với 2024.

Trong bối cảnh đó, bài viết sẽ đi sâu vào tổng kết lịch sử-văn hóa từ 9 bài trước, sau đó phân tích tiềm năng du lịch, thách thức, và định hướng phát triển, nhằm khẳng định Nghệ An không chỉ là "quá khứ huy hoàng" mà còn là "tương lai rực rỡ" của du lịch Việt Nam.

I. Tổng kết hành trình khám phá: Những giá trị cốt lõi của Nghệ An.

Hành trình của chúng ta bắt đầu từ những nguồn cội sơ khai, từ thời kỳ khảo cổ học với các di chỉ Thẩm Ỏm, Quỳnh Văn, Làng Vạc, đặt nền móng cho một nền văn minh sớm nở. Đây không chỉ là những dấu vết của quá khứ mà còn là minh chứng cho một vùng đất có lịch sử định cư lâu đời, là cái nôi của văn hóa và tri thức. Hãy cùng ôn lại từng mảnh ghép, với phân tích sâu sắc hơn dựa trên tư liệu điền dã và sử liệu.

Dòng chảy lịch sử: Khí chất quật cường và tinh thần tự chủ.

•         Từ Mai Hắc Đế đến khởi nghĩa Lam Sơn: Bài 2 và Bài 4 đã khắc họa một cách sống động tinh thần quật cường, không chịu khuất phục của người dân Nghệ An. Mai Thúc Loan, vị vua đầu tiên và duy nhất xuất thân từ Nghệ An, đã dựng cờ khởi nghĩa, xây dựng kinh đô Vạn An, khẳng định vị thế của Hoan Châu trong lịch sử chống ách đô hộ của phương Bắc. Tinh thần ấy tiếp tục được hun đúc, trở thành một trong những yếu tố quyết định sự thành bại của khởi nghĩa Lam Sơn. Nghệ An không chỉ là chiến trường quyết định mà còn là hậu cứ vững chắc, nơi cung cấp nhân tài và vật lực cho cuộc chiến vĩ đại do Lê Lợi lãnh đạo. Sự đóng góp của các danh tướng người Nghệ như Nguyễn Xí là minh chứng rõ ràng nhất cho vai trò không thể thay thế của mảnh đất này.

Hãy đi sâu vào Mai Hắc Đế – tên thật Mai Thúc Loan (670-723), sinh ở Nam Đàn, Nghệ An. Dưới ách đô hộ nhà Đường, ông là một nông dân nghèo nhưng khỏe mạnh, da đen trũi, giỏi võ nghệ. Năm 722, ông lãnh đạo khởi nghĩa Hoan Châu chống lại sự bóc lột tàn bạo, ban hịch kêu gọi nhân dân, thu hút hàng vạn người theo. Sau thắng lợi, ông xưng đế hiệu Mai Hắc Đế (Vua Đen họ Mai), lập kinh đô Vạn An (nay là vùng Nam Đàn). Triều đại ngắn ngủi nhưng là biểu tượng tự chủ đầu tiên, thể hiện khí phách "phên dậu" của xứ Nghệ. Sử sách như "Việt điện u linh tập" ghi lại ông có mệnh thủy, tượng trưng cho sức mạnh sông núi. Đền thờ Mai Hắc Đế ở Nam Đàn ngày nay là di tích sống, nơi người dân dâng lễ hàng năm, nhắc nhớ tinh thần chống ngoại xâm. Trong điền dã, tôi đã thăm đền, nghe người dân kể về "ông vua Đen" như một anh hùng dân gian, kết hợp với truyền thuyết về sức mạnh siêu nhiên.

Chuyển sang khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427), Nghệ An đóng vai trò then chốt. Lê Lợi dấy binh ở Thanh Hóa, nhưng Nghệ An là hậu phương cung cấp lương thực, binh lính. Nguyễn Xí (1396-1465), sinh ở Nghi Lộc, Nghệ An, tham gia từ năm 22 tuổi, lập công lớn ở trận Đa Căng, mở đường vào Nghệ An. Ông chỉ huy vây thành Đông Quan, sử dụng "đội quân Thần Khuyển" (chó săn hung dữ) để đánh úp quân Minh. Sau chiến thắng, ông được phong Thái sư Cương Quốc Công, góp phần xây dựng triều Hậu Lê. Đền thờ Nguyễn Xí ở Khánh Hợp là minh chứng, với lễ hội hàng năm thu hút du khách. Vai trò của Nghệ An ở đây không chỉ quân sự mà còn văn hóa: là "đất học", cung cấp trí thức cho nghĩa quân. So sánh với Thanh Hóa (quê Lê Lợi), Nghệ An nổi bật ở tinh thần "hậu cứ vững chắc", góp phần đánh bại 200.000 quân Minh.

•         Phên dậu vững chắc của Đại Việt: Bài 3 đã phân tích vai trò chiến lược của Nghệ An trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm thời Lý - Trần. Công lao của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang trong việc xây dựng và phát triển Nghệ An đã biến nơi đây thành "phên dậu" vững chắc ở phía Nam của Đại Việt. Vị trí địa lý đắc địa, cùng với tinh thần chiến đấu quả cảm của người dân, đã giúp Nghệ An trở thành một lá chắn quan trọng, góp phần vào những chiến thắng lẫy lừng của dân tộc.

Lý Nhật Quang (?-1055), con thứ 8 của Lý Thái Tổ, được cử làm Tri châu Nghệ An năm 1041. Trong 16 năm trị nhậm, ông xây dựng Bồi Sơn (nay Cửa Lò) thành trung tâm, khai khẩn đất đai, xây đền chùa, chống giặc Chiêm Thành và Ai Lao. Ông biến Nghệ An từ biên viễn thành "phên dậu phía Nam", với dân số tăng, kinh tế phát triển. Đền Quả Sơn ở Đô Lương thờ ông, với lễ hội 3 ngày (14-16/6 âm lịch) hàng năm. Trong kháng chiến chống Nguyên Mông (1285, 1288), Nghệ An là hậu phương, cung cấp lương thực cho quân Trần, góp phần vào chiến thắng Bạch Đằng. Sử liệu "Đại Việt sử ký toàn thư" ghi nhận Nghệ An như "lá chắn nam phương". Trong điền dã, tôi thấy người dân coi ông như "bậc thánh nhân", với truyền thuyết về sức mạnh thần kỳ chống giặc.

•         Chỗ dựa của triều đại Tây Sơn: Bài 6 đã làm rõ mối liên hệ khăng khít giữa vua Quang Trung và Nghệ An. Việc ông chọn Phượng Hoàng Trung Đô làm kinh đô, cùng sự giúp sức của các tướng lĩnh, trí thức người Nghệ, đã tạo nên một thế lực mạnh mẽ, giúp ông đánh tan 29 vạn quân Thanh. Điều này cho thấy Nghệ An không chỉ là nơi sản sinh ra những người anh hùng mà còn là mảnh đất của những người có tư tưởng cách tân, dám nghĩ, dám làm.

Quang Trung (Nguyễn Huệ, 1753-1792), quê Bình Định, nhưng chọn Nghệ An làm trung tâm chiến lược. Năm 1788, ông chiếu cầu hiền gửi La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp, chọn núi Dũng Quyết (Vinh) xây Phượng Hoàng Trung Đô. Thành này kết hợp sông Lam, núi Kỳ Lân, Phượng Hoàng, là biểu tượng tầm nhìn chiến lược: gần biển, biên giới Lào, dễ phòng thủ. Năm 1791, ông từ đây kéo quân đánh lực lượng phản động ở thượng du, bảo vệ biên giới. Đền thờ Quang Trung ở Vinh là di tích, với tàn tích thành lũy. Nguyễn Thiếp (1723-1804), người Hà Tĩnh nhưng hoạt động ở Nghệ An, cố vấn "quân đức, nhân tâm, học pháp", giúp đánh bại quân Thanh. Nghệ An cung cấp tướng lĩnh như Nguyễn Văn Tuyết, góp phần vào chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa. Phân tích sâu, lựa chọn này không chỉ vì quê hương mà còn vị trí địa lý: trung tâm Bắc Trung Bộ, kết nối Bắc-Nam.

Miền đất sản sinh những "sao sáng".

•         Kho tàng trí tuệ thời phong kiến: Bài 5 đã giới thiệu và phân tích đóng góp của các danh nhân văn hóa, khoa học xứ Nghệ. Từ La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp - một cố vấn tài ba cho vua Quang Trung, đến Hồ Xuân Hương - nữ thi sĩ tài năng với những vần thơ táo bạo, và Bạch Liêu - Trạng nguyên đầu tiên của Nghệ An, tất cả đã tạo nên một truyền thống học thuật và văn hóa rực rỡ.

Nguyễn Thiếp, hiệu La Sơn Phu Tử, là bậc hiền sĩ thanh cao, học trò Xuân Quận công Nguyễn Nghiễm. Ông tham mưu cho Quang Trung ba chủ trương lớn: quân đức (đức độ quân sự), nhân tâm (lấy lòng dân), học pháp (cải cách giáo dục). Ông sống ẩn dật ở La Sơn, nhưng khi đất nước cần, ông xuất sơn giúp nước. Di sản của ông là tư tưởng Nho giáo thực tiễn, ảnh hưởng đến giáo dục Việt Nam. Hồ Xuân Hương (1772-1822), "Bà chúa thơ Nôm", sinh Quỳnh Lưu, Nghệ An, với thơ táo bạo phê phán xã hội phong kiến, ca ngợi phụ nữ. Bài thơ "Bánh trôi nước" biểu tượng cho thân phận phụ nữ, được UNESCO vinh danh danh nhân văn hóa thế giới 2022 (cùng Nguyễn Đình Chiểu). Bạch Liêu (?-?), trạng nguyên đầu tiên Nghệ An, biểu tượng "đất học". Truyền thống này thể hiện ở số lượng tiến sĩ, bảng nhãn cao của xứ Nghệ.

•         Những ngôi sao sáng trong đêm trường dân tộc: Bài 7 tiếp tục mạch khám phá với các chí sĩ yêu nước tiêu biểu từ giữa thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20. Tư tưởng và hành động của các nhân vật như Phan Bội Châu, Trần Tấn, Đặng Như Mai, Nguyễn Xuân Ôn, Đặng Thúc Hứa đã thắp lên ngọn lửa đấu tranh, góp phần vào công cuộc giành lại độc lập dân tộc.

Phan Bội Châu (1867-1940), "Sào Nam", lãnh đạo Duy Tân hội, Đông Du phong trào, bôn ba Nhật Bản, Trung Quốc kêu gọi cứu nước. Tác phẩm "Việt Nam vong quốc sử" lay động lòng người. Trần Tấn (?-?), Đặng Như Mai (?-?), Nguyễn Xuân Ôn (?-?), Đặng Thúc Hứa (?-?) tham gia Cần Vương, Đông Kinh Nghĩa Thục, thể hiện tinh thần "cứu nước bằng học vấn". Dòng họ Đặng ở Lương Điền nổi bật với truyền thống yêu nước, từ phong kiến đến cách mạng. Họ là "ngôi sao" trong "đêm trường" thực dân.

•         Vị nhân từ làng Sen - Chủ tịch Hồ Chí Minh: Bài 8 là đỉnh cao của loạt bài, dành riêng để tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Khu di tích Kim Liên không chỉ là nơi sinh ra một vĩ nhân mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, thương dân, đã hun đúc nên nhân cách vĩ đại của Người. Nơi đây, mỗi du khách đều có thể cảm nhận được nguồn cội, sự giản dị và sự vĩ đại của một người con xứ Nghệ đã trở thành Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới.

Hồ Chí Minh (1890-1969), sinh ở làng Kim Liên (làng Sen), Nam Đàn. Quê ngoại Hoàng Trù, quê nội Kim Liên, với nhà cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, mộ bà Hoàng Thị Loan. Khu di tích bao gồm nhà thờ họ Nguyễn Sinh, nhà cụ Hoàng Xuân Đường, là "địa chỉ đỏ" giáo dục. Tuổi thơ Bác gắn với sông Lam, núi Hồng, hun đúc lòng yêu nước. UNESCO vinh danh Danh nhân văn hóa 1990. Năm 1959, Bác về thăm quê, tượng đài ở làng Sen tái hiện khoảnh khắc ấy, là điểm nhấn Lễ hội Làng Sen hàng năm.

Bản sắc văn hóa đa sắc tộc và phi vật thể.

•         Hòa quyện và độc đáo: Bài 9 đã đưa chúng ta đến với sự đa dạng văn hóa của các dân tộc cùng sinh sống tại Nghệ An (Kinh, Thái, Thổ, Khơ Mú, Mông, Ơ Đu). Mỗi dân tộc mang một bản sắc riêng, từ trang phục, phong tục, lễ hội đến ẩm thực, tạo nên một bức tranh văn hóa đầy màu sắc.

Dân tộc Kinh chiếm đa số, với văn hóa lúa nước, hát Ví Giặm. Thái (32% dân tộc thiểu số) ở miền Tây, với nhà sàn, múa xòe, lễ hội Then Kin Pang. Thổ (Cuối) với trang phục thổ cẩm, lễ cưới truyền thống. Khơ Mú với nhạc cụ tre nứa, hát ru. Mông với váy xòe, chợ tình. Ơ Đu (ít nhất, khoảng 300 người) ở Văng Môn, với ngôn ngữ riêng sắp mai một. Sự hòa quyện này ở Quế Phong, Con Cuông, tạo tiềm năng du lịch cộng đồng.

•         Di sản văn hóa phi vật thể: Đặc biệt, hát Ví Giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại năm 2014. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Nghệ An mà còn là một tài nguyên du lịch văn hóa vô giá. Những làn điệu dân ca, những câu hò, điệu ví đã thấm sâu vào tâm hồn mỗi người dân xứ Nghệ, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần. Ví Giặm là đối đáp nam nữ, phản ánh cuộc sống lao động, tình yêu, phê phán xã hội. Các câu lạc bộ ở Quỳnh Lưu, Vinh giữ gìn, kết hợp du lịch như biểu diễn ở Pù Mát.

II. Tổng kết và phân tích chuyên sâu: Sức hấp dẫn không thể chối từ của du lịch Nghệ An.

Từ những giá trị cốt lõi được tổng kết trên, có thể thấy Nghệ An không chỉ là một vùng đất giàu truyền thống mà còn sở hữu một tiềm năng du lịch đa dạng và phong phú. Dưới đây là một phân tích chuyên sâu về sức hấp dẫn của du lịch Nghệ An, dựa trên các loại hình du lịch nổi bật, với dữ liệu từ 2020-2025 và dự báo.

Theo thống kê, du lịch Nghệ An tăng trưởng mạnh: 2020 (ảnh hưởng COVID): 3,4 triệu lượt khách, doanh thu 5.602 tỷ Việt nam đồng ; 2024: 9,4 triệu lượt, 28.500 tỷ Việt nam đồng; 6 tháng 2025: 6,2 triệu lượt, 7.307 tỷ Việt nam đồng trực tiếp (tăng 14 phần trăm). Dự báo 2030: trung tâm du lịch Bắc Trung Bộ, 10-12 triệu lượt/năm. Tiềm năng nằm ở sự kết hợp lịch sử-văn hóa-thiên nhiên.

Du lịch văn hóa - lịch sử: Hành trình về nguồn cội và tinh thần quật cường.

Với bề dày lịch sử được khắc họa qua 9 bài viết, du lịch văn hóa - lịch sử là một thế mạnh tuyệt đối của Nghệ An. Du khách không chỉ đến để tham quan, mà còn để học hỏi và chiêm nghiệm. Loại hình này chiếm 40% lượt khách, tập trung ở Nam Đàn, Vinh.

•         Hành trình theo dấu chân Bác Hồ: Tour du lịch "Về Làng Sen" đã quá quen thuộc, nhưng có thể mở rộng ra một hành trình toàn diện hơn. Bắt đầu từ Khu di tích Kim Liên, du khách có thể đến thăm các di tích liên quan đến gia đình Bác như làng Hoàng Trù, nhà cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, mộ bà Hoàng Thị Loan, v.v., để thấu hiểu hơn về tuổi thơ, con đường học vấn và sự hình thành nhân cách của Người. Đây không chỉ là một chuyến đi du lịch mà còn là một chuyến đi tìm hiểu về lịch sử, về cội nguồn của một huyền thoại. Khu di tích 12,5 km từ Vinh, với nhà trưng bày, nhà tưởng niệm (xây 1970). Lễ hội Làng Sen 19/5 thu hút 100.000 lượt/năm, với biểu diễn văn nghệ, triển lãm. Mở rộng: kết nối với quê Bác ở Huế, Bình Định.

•         Hành trình theo dòng lịch sử dựng nước: Nối tiếp hành trình, du khách có thể đến thăm đền thờ Mai Hắc Đế ở Nam Đàn, nơi tôn vinh vị vua chống ngoại xâm, để cảm nhận khí phách hào hùng của người xưa. Sau đó, tiếp tục đến với các di tích thời Lý-Trần, Lam Sơn, Tây Sơn như đền thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, đền thờ Nguyễn Xí, và đặc biệt là tàn tích Phượng Hoàng Trung Đô. Việc xây dựng một "con đường di sản" kết nối các điểm này sẽ tạo ra một sản phẩm du lịch độc đáo, kể lại một cách sống động câu chuyện lịch sử của vùng đất. "Con đường di sản" có thể dài 200km, từ Nam Đàn đến Vinh, với hướng dẫn viên kể chuyện, trải nghiệm mặc trang phục cổ.

•         Du lịch văn hóa tâm linh: Nghệ An cũng là nơi có nhiều đền, chùa cổ kính và linh thiêng. Đền Cờn, Đền Cuông, Đền Quả Sơn... không chỉ là nơi thờ tự mà còn là những di tích lịch sử - văn hóa có kiến trúc độc đáo, thu hút du khách tìm hiểu về tín ngưỡng và văn hóa dân gian. Đặc biệt, Lễ hội Đền Cờn (Hoàng Mai) là một trong những lễ hội lớn nhất của Nghệ An, thu hút hàng ngàn du khách và Phật tử mỗi năm. Đền Cờn thờ Tứ vị Thánh nương, lễ hội tháng 2 âm lịch với rước kiệu, hát chầu văn. Kết hợp với di chỉ Làng Vạc (Thái Hòa), trung tâm văn hóa Đông Sơn, với hàng ngàn hiện vật kim khí (trống đồng, rìu đồng), là điểm khảo cổ hấp dẫn.

Du lịch biển: Biển xanh và những câu chuyện tình lãng mạn.

Nghệ An sở hữu hơn 82 km bờ biển, với nhiều bãi tắm đẹp và nổi tiếng. Du lịch biển đã và đang là một trong những thế mạnh kinh tế mũi nhọn của tỉnh, chiếm 50  phần trăm doanh thu du lịch, với Cửa Lò là trung tâm.

•         Cửa Lò - Biển xanh và dịch vụ hoàn hảo: Cửa Lò không chỉ là một bãi tắm đơn thuần mà đã trở thành một khu du lịch sầm uất với hệ thống khách sạn, nhà hàng, dịch vụ giải trí đa dạng. Du khách đến đây không chỉ để tắm biển, thưởng thức hải sản tươi ngon mà còn có thể tham gia các hoạt động như câu mực đêm, đi xe điện dạo quanh thị xã, hoặc khám phá Đảo Ngư. Tuy nhiên, để Cửa Lò phát triển bền vững, cần phải đầu tư hơn nữa vào chất lượng dịch vụ, bảo vệ môi trường và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch. Bãi biển dài 10km, cát mịn, nước sạch (chứng nhận quốc tế), Lan Châu đảo với biệt thự Bảo Đại 1936. Năm 2025, đón 2 triệu lượt, doanh thu 3.000 tỷ Việt nam đồng . Mở rộng: tour đêm với hải sản nướng, biểu diễn Ví Giặm.

•         Bãi Lữ - Sự lãng mạn của non nước: Bãi Lữ được mệnh danh là “nàng tiên say ngủ” của Nghệ An, với vẻ đẹp hoang sơ, lãng mạn. Đây là sự kết hợp hoàn hảo giữa núi, rừng và biển, tạo nên một không gian nghỉ dưỡng yên bình, lý tưởng cho những ai muốn tìm một nơi thư giãn, tránh xa sự ồn ào của phố thị. Tiềm năng của Bãi Lữ nằm ở việc phát triển các khu nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch sinh thái kết hợp thể thao mạo hiểm (leo núi, lặn biển). Bãi Lữ ở Diễn Châu, với đồi sim, hang động, resort cao cấp. Tour cắm trại, lặn ngắm san hô, thu hút du khách quốc tế.

 

Du lịch sinh thái: Khám phá sự hoang sơ và đa dạng của thiên nhiên.

Với hệ thống núi rừng, sông suối và các khu bảo tồn thiên nhiên rộng lớn, du lịch sinh thái là một tiềm năng vô cùng lớn của Nghệ An, đặc biệt là ở khu vực miền Tây, chiếm 30 phần trăm lượt khách, tập trung bền vững.

•         Vườn quốc gia Pù Mát: Đây là điểm nhấn của du lịch sinh thái Nghệ An. Pù Mát không chỉ sở hữu hệ động thực vật phong phú, quý hiếm mà còn là nơi sinh sống của các dân tộc thiểu số như người Thái, người Thổ, người Khơ Mú... Du khách có thể trải nghiệm du lịch cộng đồng, chèo thuyền trên sông Giăng, khám phá thác nước, hang động, và tìm hiểu văn hóa bản địa qua các làn điệu dân ca, các món ăn đặc trưng. Việc kết hợp du lịch sinh thái với du lịch văn hóa sẽ tạo ra một sản phẩm du lịch độc đáo, mang đậm bản sắc. Diện tích 194.000 ha, sinh quyển UNESCO, 2.400 loài thực vật, 37 loài quý hiếm. Hoạt động: chèo thuyền Khe Kem, homestay bản Nưa (Thái), với múa suang, hát dân ca. Năm 2025, đón 500.000 lượt, doanh thu 1.000 tỷ Việt nam đồng.

•         Các điểm đến sinh thái khác: Ngoài Pù Mát, Nghệ An còn có nhiều điểm đến sinh thái khác như Hồ Kẻ Gỗ - một hồ nước ngọt lớn với cảnh quan thơ mộng, hoặc các khu bảo tồn thiên nhiên như Pù Huống, Pù Hoạt. Việc khai thác các điểm này một cách bền vững, gắn liền với bảo tồn và giáo dục môi trường sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao và bảo vệ được tài nguyên thiên nhiên quý giá. Muong Thanh Ecological Park ở Diễn Châu, 300 ha, với vườn thú 60 loài (hổ trắng, tê giác). Thanh Chương Tea Island với đồi chè xanh mướt, tour hái chè, thưởng thức trà.

Du lịch ẩm thực: Hương vị xứ Nghệ và tinh hoa làng nghề.

•         Đặc sản xứ Nghệ: Ẩm thực là một phần không thể thiếu trong hành trình du lịch. Nghệ An nổi tiếng với các món ăn đặc trưng như cháo lươn, bánh mướt, cam xã Đoài, tương Nam Đàn. Mỗi món ăn đều mang một hương vị riêng, gắn liền với văn hóa và con người nơi đây. Việc phát triển các tour du lịch ẩm thực, giới thiệu các món ăn đặc trưng và hướng dẫn du khách cách chế biến sẽ là một cách hiệu quả để quảng bá văn hóa địa phương. Cháo lươn Vinh cay nồng, bánh mướt cuốn thịt nướng, cam Vinh ngọt lịm .

•         Làng nghề truyền thống: Các làng nghề như làng nghề làm tương Nam Đàn, làng nghề làm nón ở Diễn Châu, làng gốm Bầu không chỉ là nơi sản xuất mà còn là những điểm du lịch hấp dẫn. Du khách có thể đến tham quan, tìm hiểu quy trình sản xuất, và tự tay làm ra các sản phẩm thủ công truyền thống. Điều này không chỉ giúp bảo tồn các giá trị văn hóa mà còn tạo thêm thu nhập cho người dân. Làng tương Nam Đàn với kỹ thuật lên men cổ, tour thử nếm; làng nón Diễn Châu với nón lá thủ công.

III. Phân tích: Thách thức và cơ hội cho du lịch Nghệ An.

Để phát triển du lịch bền vững, việc phân tích SWOT là vô cùng cần thiết. Dựa trên dữ liệu thực tế và chiến lược tỉnh.

•         Điểm mạnh .

o        Tài nguyên đa dạng: Nghệ An có đầy đủ các loại hình du lịch: lịch sử (di tích Hồ Chí Minh, Phượng Hoàng Trung Đô), văn hóa (hát Ví Giặm UNESCO), sinh thái (Pù Mát), biển (Cửa Lò, Bãi Lữ). Diện tích lớn, biên giới Lào tạo tour liên quốc gia.

o        Vị trí địa lý thuận lợi: Trung tâm Bắc Trung Bộ, cửa ngõ giao thông (6 quốc lộ, sân bay Vinh 26 chuyến/ngày, cảng Cửa Lò 3 triệu tấn/năm).

o        Con người Nghệ An: Hiếu khách, trung thực, mang đậm bản sắc văn hóa, với truyền thống "đất học" hỗ trợ hướng dẫn viên chất lượng cao.

o        Di sản văn hóa phi vật thể: Hát Ví Giặm, lễ hội đền Cờn, là lợi thế lớn, thu hút du khách văn hóa.

•         Điểm yếu .

o        Cơ sở hạ tầng còn hạn chế: Một số khu vực du lịch sinh thái, văn hóa còn thiếu cơ sở lưu trú, giao thông (đường miền Tây gồ ghề).

o        Chất lượng dịch vụ chưa đồng đều: Nguồn nhân lực du lịch còn thiếu và yếu, chưa chuyên nghiệp (chỉ 20.000 lao động trực tiếp).

o        Sản phẩm du lịch còn đơn điệu: Các tour du lịch chưa thực sự kết nối các điểm đến, thiếu các sản phẩm du lịch độc đáo, mang tính trải nghiệm cao (ví dụ: ít tour VR lịch sử).

o        Mùa vụ: Du lịch biển tập trung hè, sinh thái mưa lũ ảnh hưởng.

•         Cơ hội .

o        Xu hướng du lịch trải nghiệm: Du khách ngày càng tìm kiếm những trải nghiệm du lịch sâu sắc, gắn liền với văn hóa và đời sống bản địa, đây là một cơ hội lớn cho Nghệ An (homestay dân tộc, tour lịch sử).

o        Chính sách của Nhà nước: Tỉnh Nghệ An đang có nhiều chính sách ưu đãi, kêu gọi đầu tư vào du lịch (Nghị quyết 07/2020 hỗ trợ du lịch cộng đồng, Chiến lược 2030).

o        Phát triển du lịch bền vững: Du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng đang được khuyến khích phát triển, phù hợp với định hướng phát triển bền vững (UNESCO sinh quyển miền Tây Nghệ An).

o        Tích hợp khu vực: Kết nối với Thanh Hóa (Lam Sơn), Hà Tĩnh (Ví Giặm chung), Lào (biên giới).

•         Thách thức .

o        Cạnh tranh với các tỉnh lân cận: Các tỉnh lân cận như Thanh Hóa, Hà Tĩnh cũng đang đầu tư mạnh vào du lịch biển và du lịch văn hóa (Thanh Hóa có Sầm Sơn, Hà Tĩnh có Thiên Cầm).

o        Biến đổi khí hậu: Ảnh hưởng của bão lũ, thời tiết cực đoan có thể ảnh hưởng đến du lịch (Nghệ An chịu 5-7 bão/năm).

o        Bảo tồn di sản: Áp lực phát triển kinh tế có thể ảnh hưởng đến việc bảo tồn các di tích lịch sử và văn hóa (ô nhiễm ở Cửa Lò).

o        Dịch bệnh: Sau COVID, cần chiến lược ứng phó.

Bảng tóm tắt:

Yếu tố. Nội dung chính. Tài nguyên đa dạng, vị trí thuận lợi, con người hiếu khách, di sản UNESCO. Hạ tầng hạn chế, dịch vụ chưa đồng đều, sản phẩm đơn điệu. Xu hướng trải nghiệm, chính sách nhà nước, du lịch bền vững.ThreatsCạnh tranh lân cận, biến đổi khí hậu, bảo tồn di sản.

IV. Định hướng phát triển: Biến tiềm năng thành hiện thực.

Để biến những tiềm năng này thành hiện thực, Nghệ An cần tập trung vào các giải pháp chiến lược sau, dựa trên Chiến lược phát triển du lịch đến 2030 (Quyết định 1439/QĐ.UBND):

•         Xây dựng thương hiệu du lịch Nghệ An: Tập trung quảng bá các giá trị cốt lõi đã được phân tích. Chú trọng vào các chiến dịch quảng bá trên các nền tảng kỹ thuật số, sử dụng hình ảnh và video chất lượng cao, để tiếp cận du khách trẻ. Xây dựng slogan "Nghệ An - Địa linh nhân kiệt, hành trình bất tận".

•         Đa dạng hóa sản phẩm du lịch: Không chỉ tập trung vào du lịch biển, cần phát triển các tour du lịch liên kết, tạo ra các chuỗi sản phẩm từ du lịch văn hóa - lịch sử đến du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng. Ví dụ, một tour có thể bắt đầu từ TP. Vinh, khám phá các di tích lịch sử, sau đó đến Pù Mát để trải nghiệm sinh thái, và kết thúc bằng một ngày nghỉ dưỡng tại Cửa Lò. Phát triển 7 sản phẩm chính: văn hóa-lịch sử, nghỉ dưỡng sức khỏe, sinh thái, cộng đồng, ẩm thực, tâm linh, mạo hiểm.

•         Đầu tư vào cơ sở hạ tầng và chất lượng dịch vụ: Nâng cấp hệ thống giao thông, xây dựng các khu lưu trú chất lượng cao, đào tạo nguồn nhân lực du lịch chuyên nghiệp, thân thiện. Thu hút đầu tư (VSIP, Hemaraj), xây cảng sâu cho tàu lớn.

•         Phát triển du lịch cộng đồng: Hỗ trợ các bản làng dân tộc thiểu số phát triển du lịch cộng đồng một cách bền vững, đảm bảo người dân được hưởng lợi từ du lịch và các giá trị văn hóa được bảo tồn. Ví dụ: hỗ trợ homestay ở Con Cuông, Quế Phong.

Theo Kế hoạch 812/KH-UBND 2023, mục tiêu 2025: 6,1 triệu lượt khách lưu trú, 130.000 quốc tế, doanh thu 12.000 tỷ VND. Đến 2030: trung tâm du lịch, 10 triệu lượt.

Lời kết: Nghệ An - Dấu ấn của quá khứ, hơi thở của tương lai.

Nghệ An không chỉ là một vùng đất của quá khứ, mà còn là một vùng đất của tương lai. Với một kho tàng lịch sử, văn hóa và tài nguyên thiên nhiên phong phú, Nghệ An có đủ “sức hấp dẫn không thể chối từ” để trở thành một trung tâm du lịch lớn của cả nước.

Chúng tôi tin rằng, với sự đầu tư đúng đắn và chiến lược phát triển bền vững, du lịch Nghệ An sẽ cất cánh, đưa mảnh đất này đến gần hơn với du khách trong và ngoài nước. Loạt bài nghiên cứu này, với sự kết hợp giữa tư liệu điền dã của Điện bà Tây Ninh và các phân tích chuyên sâu, hy vọng đã góp một phần nhỏ vào việc dựng nên một bức tranh toàn diện về Nghệ An.

Hành trình đã khép lại, nhưng tình yêu dành cho mảnh đất này vẫn mãi mãi đong đầy. Xin gửi lời tri ân sâu sắc đến những người bạn xứ Nghệ đã đồng hành trong suốt hành trình nghiên cứu này. Xin cảm ơn quý độc giả đã kiên nhẫn theo dõi. Thân ái, Điện bà Tây Ninh.