PHÁC THẢO PHONG THỦY HÀ TĨNH. BÀI 32.

Hai trăm năm trước, cuối thế kỷ XVIII, Cửa Sót còn chảy phía Nam núi Nam Giới. Sách “Nghệ An ký” của Bùi Dương Lịch viết “sông Hà Hoàng đi qua các xã Hoa Mộc và Dương Luật rồi chảy ra biển”. Sách “Thiên Lộc huyện phong thổ chí” cũng viết “Ngày xưa núi Mộc Sơn (Hòn Mốc) tức là Hữu Nam Giới(1). Cửa bể ở phía Nam núi ấy, nhưng sau sống bể đổi dời, dòng nước lấn lên phía Bắc”. Các cụ già địa phương cũng kể lại rằng xưa kia lạch sông đi qua các xã Thạch Đỉnh, Thạch Bàn, Thạch Hải bây giờ. Hiện nay còn có khe nước chảy qua xã Thạch Bàn có thể đó là lòng sông cũ (2) . Như vậy cách đây chưa lâu lắm, doi đất Kim Đôi còn dính liền với ngọn Long Ngâm. Cử nhân Lưu Công Đạo từng viết “Đạo tôi đã có lần đi từ làng Kim Đôi qua núi Long Ngâm” và ông mô tả trong “Thiên Lộc huyện phong thổ chí” rằng “Bên hữu cửa bể là núi đất Kim Đôi, một dải đất vàng từ núi Côn Bằng chảy ngang qua cửa bể. Trên khúc sông ấy có đến binh, có chợ, thuyền bè san sát, bếp thuyền bốc khói tỏa mờ mặt sông. Chiều đông mặt trời sắp xuống khỏi núi đàng Tây, mặt sông đèn lửa đều nổi lên lập lòe. Chập tối, thuyền đánh cá dong buồm về bến, nhìn quang cảnh ấy, kẻ có tâm hồn thường ứng họa, trong lòng cảm thấy thư thái. Vua Lê Thánh Tông qua đây làm bài thơ có hai câu:

“Sáng qua tỉnh mộng giang hồ,

Cưỡi bè những muốn lên xô cửa trời”, ( TKĐ dịch.)

Có lẽ nhà vua cảm xúc cảnh đẹp nơi đây mà thốt ra những lời như vậy... “Cảnh làng Kim Đôi xưa là như vậy.

CHÚ THÍCH.

(1) Hai ngọn núi nhỏ giữa xã Thạch Đỉnh và Thạch Hải thường gọi là Hòn Mốc, Có thể ngọn núi này là mốc phía đông biên giới Việt - Chiêm ở thế kỷ X (907981). Từ đó dãy Quỳnh Sơn cũng được gọi là núi Nam Giới.

 (2) Đồng bào địa phương đã phát hiện được những tấm ván dưới đáy sâu vùng rái tối bây giờ,

Còn núi Nam Giới ngọn Long Ngâm cũng được ông J. Info tả: Ở cái gò tên là Mai Phụ (gò Mai) trên núi này có đền thờ Vũ Mục vương ( 1). Núi vươn dài ra tận biển tựa như bức bình phong. Ở vách núi có hang đá, gió cuốn sóng trào xọ đẩy ra như một cái miệng lớn nhả suốt không ngừng, tiếng nước, vỗ đá ầm ầm, nghe đều như tiếng trống cầm Canh, vì thế đền Vũ Mục gọi là đền Linh Cổ (trống thiêng) và chỗ núi ấy cũng gọi là núi Linh Cổ. Đứng trên núi trông suốt được bên cảnh sơn thủy thật đáng sánh với những nơi danh thắng như Động Đình, Nhạc Dương..”.

Bùi Dương Lịch cũng viết trong “Nghệ An ký” là “Ngon núi cao nhất ở phía đông Bắc hình như trán rồng. Liền dưới có một dải sông núi hình như vòi rồng, hai bên Tả Hữu có hai tảng đá tròn hình như mắt rồng, dưới núi có một cái ao lộ thiên rộng độ vài mẫu và rất sâu, hình như miệng rồng, xung quanh toàn là cỏ rậm bùn lầy, không thể vào được. Hai bên có hai nhánh núi ôm quặt lại hình như hai chiếc râu rồng. Nước ao chảy quanh có trong núi, ra bế, Ngoài biển lại nổi lên một ngọn, chắn ngang, Sóng kêu ầm lầm như sấm động”.

Người xưa nhìn núi non và tưởng tượng ra như vậy. Ngày nay như ta biết thì phần bắc dãy Nam Giới là hòn Lố và ngọn Long Ngâm, cách nhau một eo núi sâu, lúc triều lên thì ngập nước, gọi là eo Lói. Ở đây có nhiều hòn đá hình thù kỳ dị, được dân gian gọi tên đá Trồng, đá Hến, đá Nhọn, đá Giường, đá Trứng Gà. Bên hòn Lố còn có hòn Mối nối lộ ra mặt nước như mái nhà, hòn Tượng đá chồng cao trên có khe Nghiêng nước chảy róc rách; đá Am, đá Lố, đá Ngựa Chìm... đều nằm dưới mặt nước. Đá Ngựa cách mũi Lố không xa, hồi chiến tranh chống Mỹ đã bẩy được một tàu chiến của Mỹ - Ngụy. Hòn Trống, hòn Mái giống hình đuôi hươu, sách xưa chép là “đá Hươu” hay “Hươu Đá”, nằm trước cửa bể, lúc triều lên thì ngập, thuyền bè đi lại thường bị tai nạn. Bên ghềnh Long Ngâm lại có hai hòn đá Lộng và đá Khơi rất nguy hiểm cho ghe thuyền nên được gọi là “đá thiêng”. Ai vô ý để thuyền chạm vào thì phải lễ cúng sám hối... Trên đỉnh hòn Lố, trong hai cuộc chiến tranh là nơi đặt đài quan sát của dân quân, bộ đội và bây giờ là ngọn đèn biển soi đường vào Cửa Sót cho thuyền bè.

CHÚ THÍCH.

(1)  Vũ Mục vương tức Chiêu Trung đại vương Lê Khôi,

Phía Tây ngọn Long Ngâm là đền Chiêu Trưng (hay đến Võ Mục). Phía Đông núi, theo sách “Nghệ An ký” trên bờ cao có hai nền nhà, tương truyền đời Hùng Vương Chử Đồng Tử và nàng Tiên Dung tu tiên đắc đạo ở đó, gọi là núi Quỳnh Viên. Quỳnh Viên, Quỳnh Sơn chính là tên xưa nhất của núi Nam Giới. Thơ Lê Thánh Tông: “Danh sơn do thuyết cổ Quỳnh Viên” (Ngọn núi nổi tiếng ngày xưa còn gọi là núi Quỳnh Viên).

Mặt trước dãy Nam Giới - Quỳnh Viên lấn ra tận bờ biển Đông, có đoạn sóng vỗ ào ào lên bờ đá, nhưng có đoạn là dãy cát hẹp có thể là bãi tắm lý tưởng. Ở mỏm cuối, giáp đất Dương Luật (Thạch Hải) có ngôi miếu nhỏ thờ Thánh Mẫu như một chứng tích của cửa bể ngày xưa.

Mặt sau, phía Tây con sông Sót (đoạn cuối của con sông Hà Hoàng) chảy sát chân núi. Theo triền sông tiếp giáp với ngọn Long Ngâm là ngọn Nam Sơn. Trên núi có ngôi đền Thánh Mẫu, thường gọi là đền Nam Sơn. Đến không lớn nhưng cảnh quan thật là đẹp. Ngọn Hỏa Hiệu thấp nhỏ, cách ngọn Nam Sơn không xa, xưa là nơi đốt lửa khi có giặc dã. Dưới núi là “Áng Cát” và trên núi có ngôi miếu nhỏ thờ thần Cá Voi “Nhân Ngư linh ứng”.

Cùng với đền Chiêu Trưng, hai ngôi đền, miếu này đã tạo nếu tinh đẹp ở đây, nhất là khi đi thuyền dưới sống trông lên, Ngọn cao nhất 373 m  nằm chếch về hướng Đông, thường gọi là “đỉnh Treo Cờ" vì thời Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930-1931) và hổi Cách mạng thắng 8/1945 dân Kim Bôi đã dựng cờ đỏ lên đỉnh núi. Từ đây núi thấp dần về phía Nam cho đến địa phần các xã Thạch Bàn, Thạch Hi. Ven núi, tận bờ sông, có những địa danh lạ tai: Ảng Cát, Ảng Vôi, Hang Đạ, “gành Troộc Men", có đủ Rùa” một tảng đá trông giống như con rùa nổi trên mặt sông. Trên núi có nhiều khe suối cùng đổ xuống sông Sót: Khe Su (sâu), khe Máng (dân địa phương bắc măng tre ra tận bờ sông để thuyền ghé vào lấy nước ngọt), khe Sư... nhưng nổi tiếng nhất là khe Hau Hau, vì nước tốt nhất trong vùng. Nước khe không chảy lộ thiên mà xuyên ngẩm trong đá đến một chỗ trũng xuống như cái ao , nước có màu xanh lơ, uống vào ngọt mát. Xưa kia, vua đi qua Nghệ An (Nghệ Tĩnh) đến đây bắt dân sở tại phải lấy nước khe này đem tiến. Thời thuộc Pháp, trước khi đặt ống dẫn nước từ núi Nhật Lệ về tỉnh lỵ, dân làng Kim Đôi cũng phải chở nước lên cung đốn cho các công sở, coi như một thứ thuế đặc biệt. Họ cũng chở nước lên bán cho dân phố và các vùng dân quê hiếm nước ngọt.

Đầu mùa hè năm Đinh Tỵ (1797) cụ Bùi đã đến tắm ở khe Hau Hau và có làm bài thơ “”Tự thuyết “ về dòng khe này. Đúng 130 năm sau, ngày 15/4/1927, nhà thơ Tản Đà cũng về thăm Cửa Sót. Hôm đó trời mưa nhà thơ không thể tắm mà “sang tới núi, trèo lên uống chơi mấy khẩu nước rồi đứng xem phong cảnh...” (Giấc mộng lớn). Sau đó nhà thơ nhắc lại trong bài thơ “Ngày xuân nhớ cảnh nhớ người xưa”:

“Một đêm ngủ lại Hoàn thành,

Nẻo sang Hà Tĩnh, sông xanh non Hồng.

Nước núi Sót mát lòng ưu ái,

Trận mưa thu dầm tưới quan san...”.

Quỳnh Sơn Nam Giới với núi khe, đền miếu, với cửa biển lạch sông, với bến thuyền, chợ cá, với những truyền thuyết lịch sử (về vua Lê Thánh Tông và tướng Lê Khôi, về cuộc huyết chiến của chiến thuyền Trịnh - Nguyễn, với những huyền thoại dân gian (về Chử Đồng Tử, về bà chúa Liễu Hạnh), từ xưa đã thu hút vô số du khách và rất nhiều tạo nhân mặc khách đã để lại những bài thơ lưu truyền mãi mãi trong nhân gian. ( HÀ TĨNH – Đất văn vật Hồng lam – Thái Kim Đính ).

II. ĐỀN THIÊNG CỬA SÓT.

1/GIỚI THIỆU VỀ KHU DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN LÊ KHÔI . 

" Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược , thế kỷ 15 , đã xuất hiện những dũng tướng tài ba thao lược , trong đó có Lê Khôi , người đã giúp Lê Lợi trong sự nghiệp " Bình Ngô " . Ông Lê Khôi vốn xuất thân trong một gia đình dòng dõi , phong lưu , phú quý tại làng Lam Sơn - Huyện Thụy Nguyên - Thanh Hóa ( Nay thuộc Huyện Thọ Xuân - Thanh Hóa ) . Thân phụ của ông là Lê Trừ , anh thứ hai của đức Vua Lê Thái Tổ ( tức Lê Lợi ) . Ngay từ nhỏ , ông vốn là người thông minh , nhân hậu , có dũng khí . Lớn lên , khi Lê Lợi dấy quân khởi nghĩa ở Lam Sơn vào mùa Xuân năm 1418 , thì Lê Khôi là người đầu tiên đứng dưới cờ khỏi nghĩa . Ông là người có công giúp Lê Thái Tổ kháng chiến chống giặc Minh , giúp Lê Nhân Tông trấn thủ Nghệ An , được nhân dân thương yêu , quý trọng . Để ổn định biên giới phía Nam của nước Đại Việt , dưới thời Vua Lê Nhân Tông năm 1443, Lê Khôi được cử thống lĩnh đại quân đánh giặc . Sau khi thắng trận trở về , chẳng may ông bị ốm và mất chân núi Nam Giới , mộ táng tại chóp Long Ngâm .Năm 1487 , Vua Lê Thánh Tông truy tặng ông là " Chiêu Trưng Đại Vương " . Để tưởng nhớ công đức của ông , nhân dân đã lập Đền thờ dưới chân núi Long Ngâm nơi ông mất . Đền gồm 3 tòa chính : Thượng điện , Trung điện , Hạ điện .Trước là Tam quan , cột nanh có Nghê chầu , sau là lăng nhị hầu . Tòa Trung điện , kiến trúc chạm trổ tinh vi : Cá hóa Rồng , Bát Tiên , Tiên múa ,Tiên đánh cờ , Tiên cưỡi hạc .... Quần thể di tích này còn có bãi trước , bãi sau ,khe Hau hau , cồn Cóc , đền cá Voi , đền thờ Mẫu , đền thờ vọng Lê Khôi .. Ngày nay du khách đến thăm di tích đền Lê Khôi , không chỉ để tưởng nhớ đến ông mà còn chiêm ngưỡng nghệ thuật kiến trúc độc đáo của ngôi đền . Cùng hòa nhập trong cảnh non xanh nước biếc , một vùng thật hấp dẫn cho ngành du lịch tỉnh Hà Tĩnh . " ( dienbatn Chép tại đền Lê Khôi ) . 

2/ ĐỀN THỜ VÀ KHU MỘ LÊ KHÔI.

“Nhờ sự trợ duyên của ngài Bùi Quốc Hùng (Dienbatn) và ngài Thọ Văn, tôi vừa có dịp thăm thú, du khảo non nước đền đài danh thắng Hà Tĩnh. Xe chạy từ Hà Nội lúc 15h ngày thứ Sáu. Đi suốt đêm, vừa đi vừa nghỉ đến Hà Tĩnh. Dọc đường thấy lại những cảnh xưa của những chuyến giang hồ cũ, mà tưởng như vẫn chưa xa lắm. Này là núi Non Nước (Núi Chim Trả Tắm, Núi Tắm Chim) ở Ninh Bình, này là đền Sòng Bỉm Sơn. Mỗi nơi đi qua lại nhớ đến các ngài Chuyết Chuyết, Thiền Phong hóm hỉnh duyên dáng mà không kém cay xè khi công kích nhau, rồi lại thêm nhớ ngài Bái Mai Tử tận tình ân cần đãi đằng trong chuyến đi Như Thanh hồi tháng 5 Tây mới rồi.

Chuyến giang hồ này là để chiêm bái chùa Hương Tích, Đền Lê Khôi và Đình Tam Lang…Dọc đường thấy gì ghi nấy, câu chữ vụng về, cũng cứ đem trình cả ra đây, cúi mong các bậc thức giả chớ chê cười kẻ vụng về quê kệch…

Chiều nay đến Đền Lê Khôi, là một chốn danh thắng linh thiêng mà tôi mới chỉ biết qua sử sách.
Tôi biết Lê Khôi là một tướng tài của Lê Thái tổ có công bình Ngô. Lại biết đền thờ Ngài là một nơi linh thiêng, mà năm xưa, cụ Phan Lê Phiên người làng Đông Ngạc khi đi đánh dẹp phương Nam cũng ghé vào chiêm bái, cảm được sự linh ứng mà xin chân hương về thờ ở đình Đông Ngạc. Đình Đông Ngạc thuộc huyện Từ Liêm, ven Thăng Long là nơi thờ phụng ba vị thần. Nhân thần là Lê Khôi; Thiên thần là Độc Cước, chính là hai vị thần mà Phan Lê Phiên đi dẹp phương Nam rước chân hương về thờ. Thổ thần của làng Đông Ngạc là thần Thổ địa.
Đền Lê Khôi thuộc địa phận xã Thạch Đỉnh huyện Thạch Hà, nhưng lại do dân 3 xã Thạch Kim, Mai Phụ và Thạch Bằng huyện Lộc Hà thờ cúng. Ấy cũng chính vì sự cắc cớ như vậy mà khi cấp bằng Di tích Lịch sử văn hoá đền thờ và lăng mộ Lê Khôi (Chiêu Trưng Đại Vương) thì các ngài ở Bộ VHTT phải viết vào tờ bằng rằng Di tích thuộc huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh mà không ghi rõ thuộc xã nào.
Đền Lê Khôi cách thị xã Hà Tĩnh (nay là thành phố Hà Tĩnh) chừng non hai chục cây số, nhưng dọc đường khi cách đền 8.6 km là một con đường rợp bóng phi lao dọc theo bờ biển, non xanh nước biếc, sơn thuỷ hữu tình. Một bên là biển Đông ầm ầm sóng vỗ, một bên là núi Nam Giới (Giới hạn phía Nam của Đại Việt xưa chăng?) xanh thẫm uy nghiêm một dáng hình thanh thản, còn bên trên là vi vút tiếng gió thổi trên ngọn phi lao như khúc nhạc ngàn năm. Đúng ra, theo hành trình thì muốn vào đền Lê Khôi, thường phải đi đò khoảng vài cây số, nhưng hôm nay có sóng dữ, nên ngài Lê Phong người địa phương phải đích thân đưa chúng tôi đi đến đền bằng đường bộ.
Đền nằm sát bên bờ biển Cửa Sót, một vị trí rất hiểm địa. Nơi ấy có đồn biên phòng Cửa Sót nép mình bên đền.
Đền Lê Khôi dựa lưng vào núi, mặt hướng ra biển, dường như là lấy Bằng Sơn (núi Chim Bằng) làm tiền án từ phía biển xa xa. Quanh năm sóng vỗ, bọt tung trắng xoá như khúc ca hùng tráng của đội quân của vị tướng cầm quân năm xưa.
Từ chân sóng biển dẫn vào cổng đền là một đôi voi đá tuy mới được tạo tác nhưng nét khắc rất thuần thục, vừa uy vệ, vừa hiền hoà chầu ngay bên đền, qua miểu Chúa Sơn là những bậc đá đưa chân du khách lên đền chính. Những hàng cột trụ uy nghi như lồng vào mây trắng. Câu đối từng đôi nét còn sắc với bút pháp thanh nhã đầy đặn ca ngợi uy linh và công nghiệp của Lê Khôi. Qua tam quan là những nhà bia xinh xắn. Một bên là tấm bia khắc bài thơ của Lê Thánh Tông ca ngợi uy đức của Lê Khôi; còn bên kia là tấm bia khắc lời Nguyễn Như Đổ viết về Ngài, được rút ra từ sử sách, tuy tấm bia mới được khắc lại vào năm 1984, nhưng dáng vẻ của rùa của bia cứ như từ xa xưa lắm! Đủ thấy người thời nay, nếu cứ thành tâm, cầu toàn thì cũng học được theo cổ nhân vậy!
Đền có quy mô không lớn, nhưng vào đến bên trong những người có tấm lòng với văn hóa cổ truyền tưởng như đã được thoả tâm nguyện cầu tìm vốn cổ. Dường như mỗi bức đầu dư, mỗi một quá giang, ván gió của nội thất đền là mỗi một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc hoàn hảo mà những người thợ xưa đã dốc hết tâm nguyện và tài khéo để dâng lên thần. Trong đền không có nhiều ánh sáng. Vẻ u linh hình như càng vì thế mà thêm trầm mặc.
Chúng tôi cùng dâng lễ trước điện, thành tâm thành kính. Ngài Dienbatn mới xin âm dương một quẻ thì được ngay. Bấy giờ cùng đi vào đền chụp ảnh, chiêm bái trong cung cấm. Cả một kho báu cổ mỹ thuật hiện ra, khiến cả hội bất ngờ sững sờ, nào chữ Hán viết đại triện những đôi câu đối, nào rồng mây, phượng múa, bức nào cũng dụng công lắm lắm. Ngài Thọ Văn mới chỉ cho tôi một đôi chân cột có khắc hai phỗng Chàm trông rất ngộ nghĩnh.
Nhưng mà tôi thắc mắc lắm! Sao không thấy bức chạm cảnh múa hát ca trù mà tôi đã từng giới thiệu trong sách Lịch sử và Nghệ thuật ca trù. Bức chạm quý báu ấy là một minh chứng rất hùng hồn về nghệ thuật ca trù của thế kỷ 18, của múa ca trù, của sự có mặt ca trù tại miền trung từ hàng mấy trăm nay. Trước đây các ngài Du Chi ở Viện Mỹ thuật đã từng chiêm ngưỡng, đã làm bản rập; rồi đến các ngài Hải Phong, Đức Bình cũng ở Viện ấy đã đến tận nơi, lại vẫn làm bản rập. Và năm trước, ngài Đặng Hoành Loan cũng đã cùng một đoàn tuỳ tòng chẳng quản non nước xa xôi vào tận nơi mà chụp ảnh ghi hình để đưa vào Hồ sơ Hát ca trù trình với UNESCO. Vậy mà nay bức chạm ấy ở đâu? Tôi bèn hỏi cụ thủ từ, cụ cũng không biết. Lạ quá! Cụ mà cũng không biết thì chúng cháu làm sao mà biết. Bấy giờ mới mượn cụ cái đèn rọi.
May quá, đây rồi! Cảm xúc vui tươi tràn ngập lòng tôi. Thế là lại đua nhau chụp hình, như sợ rằng nó sẽ biến mất ngay trước mặt vậy.
Chiêm bái thưởng ngoạn thoả lòng, bèn ra trước tấm biển gỗ đề bài thơ của Lê Thánh Tông ngự đề mà ngâm lên sảng khoái. Cụ thủ từ khen tôi là người biết chữ Nôm.
Rồi lại cùng quay ra xem bài thơ chữ Hán khắc trên đá trong nhà bia. Nét khắc trên bia ghi rõ việc khắc bài thơ vào năm Duy Tân. Tôi bèn xin phép cụ để làm bản rập. Cụ lại quay vào đền xin âm duơng. Lại được ngay tức thì. Hình như Ngài cũng chiếu cố cảm tất thông, cầu tất ứng vậy!
Đây là lần đầu tiên chiêm bái đền Lê Khôi, mà lòng tôi đã chủ tâm từ trước. Thoả nguyện chiêm bái đền thiêng, thoả nguyện tìm dấu xưa nghệ thuật ca trù, cũng thỏa nguyện tìm gặp những nét hoa văn của tiền nhân trên từng thớ gỗ, nét chạm. Lại thoả nguyện đứng giữa núi xanh biển biếc giao hoà, tai nghe thanh âm khúc hát thiên nhiên ngàn thưở, tiếp ứng khí lành của Đức Thánh chung đúc tú khí non sông, “khí thế lừng lẫy về trước, anh linh còn mãi về sau”.( Lâm Khang Nguyễn Xuân Diện )

MỘT SỐ CÂU ĐỐI TRƯỚC CỬA ĐỀN.

LONG NGÂM SÓT HẢI TÀNG BIA ĐÁ .

PHƯƠNG VŨ BẰNG SƠN VỖ CÁNH VÀNG .

CHÍNH KHÍ LẪM NHƯ SINH ĐỘNG HỒ , PHONG LÔI, HẠO NHẬT NGUYỆT.

 DƯ LINH TRƯỜNG BẤT TỬ. TĨNH VI SƠN NHẠC, LƯU GIANG HÀ .

Tạm dịch :

Chính Khí còn đây ! Động thì gió thổi , sấm vang , sáng vầng Nhật Nguyệt .

 Linh thiêng bất tử ! Tĩnh tựa núi lớn , gò cao , chảy như sông biển .

Tấm bia đá có khắc bài thơ Nôm của Vua LÊ THÁNH TÔNG như sau : 

Thánh Tôn Hoàng đế ngự thi đề.

Nam Giới Long Ngân.

Linh Từ lỗ liệt vu tá.

Dẹp yên tám cõi mới buông tay ,
Rỡ rỡ Thai tinh một đóa mây .
Tể tướng bếp tàn ,mai lạnh vạc ,
Tướng quân Dinh vắng liễu chau mày .
Phong lưu phú quý ba đời thấy ,
Sự nghiệp huân danh bốn bể đầy .
Thương ít , tiếc nhiều bao xiết kể ,
Miếu đường hầu dễ cột nào hay .

瑋煌祖国創民南

塊据山河烤坦报

 Vĩ hoàng Tổ quốc sáng dân Nam.

Khối cư san hà khảo thản báo.

Bản đồ khu vực nhìn từ vệ tinh . 

Bãi biển cạnh đền Lê Khôi.

Mặt chính đền . 

Hai tấm bia ở hai bên cổng đền .

Bên hông đền.

Miếu thờ.

Con voi đá ở cổng đền có kiến trúc rất đẹp . 

Bên trong đền thờ Lê Khôi.

Câu đối có dạng chữ Triện .

Những nét điêu khắc tuyệt vời trên những khúc gỗ nguyên khối trong đền thờ Lê Khôi .

Những tấm hình tiêu biểu cho nghê thuật ca trù của vùng cửa Sót - Cái nôi của nghệ thuật ca Trù có lẽ ở đây .

Xin theo dõi tiếp BÀI 33.Thân ái, dienbatn.